Voor lezers (5): Nooit meer bang

Bent u bang in het donker? Ik alvast wel. Het is een van die dingen die begon toen ik klein was en nooit meer is overgegaan. Net zoals mijn liefde voor zoetigheid, een grenzeloze fantasie en een lichte voorkeur voor mensen en dingen met een hoek af. Zowel de angst als de voorliefde zijn uiteraard volslagen irrationeel. Ik weet onderhand al dat niet alles of iedereen met een steek los even onschuldig is. Net zoals ik besef dat de nacht niet bevolkt wordt door duistere wezens die het op mijn kinderzieltje – of erger nog: mijn leven – hebben gemunt. Maar toch. Op een onbewaakt ogenblik piepen de boze trollenogen en andere gevaren toch weer even om de hoek.

Gelukkig bestaat er voor al die ongegronde angst een remedie: boeken. “Wij helpen die schaapjes van kinders wel even van hun schrik af,” moeten de uitgevers hebben gedacht. En dit is het resultaat.

Imme Dros en Harrie Geelen - Naar het ziekenhuis ****

Naar het ziekenhuis is een mooi prentenboek over ziek zijn en de angst die daarmee gepaard gaat. Ella voelt op een dag een rare bobbel onder haar kin. Niets gevaarlijks, blijkt al gauw. Het is fistel, en die komt van een oude kieuw. Menig voorlezende ouder zal op dit punt even de borstelige wenkbrauwen fronsen. Een kieuw? Maar wees gerust: ik heb een en ander uitgeplozen en er blijkt wetenschappelijk bewijs voor het bestaan van kieuwen bij mensen. Bovendien slaagt Imme Dros erin om het medische probleem in begrijpelijke taal en op het niveau van kleuters uit te leggen.

De bobbel moet weg en dus moet Ella geopereerd worden. Maar ze wil helemaal niet naar het ziekenhuis: opereren gebeurt met een mes en ze weet hoe gevaarlijk messen zijn. ‘Ze heeft zich een keer gesneden! In haar duim met het broodmes. En ze stond te gillen van de pijn.’ In afwachting houdt ze alvast haar kin en bobbel angstvallig verscholen voor haar klasgenootjes. Uiteindelijk blijkt de operatie reuze mee te vallen, en weer op school toont Ella trots haar litteken aan alle kinderen.

De illustraties van Harrie Geelen zijn mooi, sfeervol en complementair met de tekst, zodat jonge kinderen ook zonder de tekst het verhaal aan de hand van de prenten kunnen navertellen. In de illustraties wordt vooral gefocust op de gevoelens van Ella: zo zien we een vreselijk broodmes wanneer ze denkt aan de operatie, of het koele maanlicht wanneer ze in haar bed over het hele gebeuren ligt te piekeren.

De tekst is – op enkele woorden na – heel eenvoudig en toch mooi. Af en toe zitten er kleine grapjes in, zoals wanneer Ella ’s nachts uit het ziekenhuis probeert te ontsnappen en betrapt wordt door een boze ziekenzuster: ‘’s Ochtends krijgt ze geen eten. Voor de operatie, niet voor straf.’ Maar ook de minder leuke kanten van het ziekenhuis worden niet uit de weg gegaan: ‘Kleine Lotte weet niet wat ze heeft. Maar zij mag nog lang niet naar huis. Er zijn ergere dingen dan een kieuw.’

Een heel mooi en gevoelig boek, dat kinderen die een ziekenhuisopname in het vooruitzicht hebben zeker op hun gemak zal stellen. Net geen vijf sterren dus, omdat andere boeken van dit duo toch nog een ietsje beter zijn.

Van Oudheusden en Van Doninck - Metromonsters *****

Vijf sterren zijn er dan weer wel voor Pieter van Oudheusden en Sebastiaan Van Doninck met hun Metromonsters. We maken kennis met Mimi, een klein meisje dat door haar o zo drukke moeder een beetje verwaarloosd wordt. Mama’s voet doet tik-tik-tik wanneer Mimi afscheid neemt van oma, op de metro leest ze een tijdschrift of luistert naar haar koptelefoon, ze moet dringend naar huis omdat ze nog zó veel te doen heeft en laat haar kleine meisje uiteindelijk alleen in bed achter voor een date. Toch is dit geen triest verhaal. Mimi vindt namelijk troost bij de wezens waar ze eerst reusachtig bang voor was: de metromonsters.

Het verhaal van Mimi en haar moeder wordt in de tekst slechts gedeeltelijk verteld. Veel wordt echter gesuggereerd en bijzonder treffend geïllustreerd door de prenten. Zo krijgen we de moeder van Mimi niet één keer helemaal te zien. Haar aanwezigheid blijft beperkt tot een schaduw, modieuze laarzen en een handtas, of een glamoureus tijdschrift en een I-pod. Verder vertellen de schitterende illustraties vooral wat zich afspeelt in het hoofd van Mimi. Onder een stoel van de metro vindt het kleine meisje een piepklein monstertje. Het is ontzettend bang van haar, want: ‘Kleine meisjes, die zijn het engst van allemaal. Ze trekken aan je haar. Ze knijpen in je vel. En ze spugen op je kop.’ Wanneer Mimi belooft dat ze geen van die vreselijke dingen zal doen, gaat het monstertje met haar mee.

Het verhaal van de Metromonsters is veel rijker dan het zich op het eerste gezicht laat lezen. Zo is er de verstoorde relatie tussen Mimi en haar moeder, die in schril contrast staat met de relatie tussen het meisje en haar oma, de dunne grens tussen fantasie en werkelijkheid en welke van beide de meest bedreigende is, de (nieuwe?) relatie van mama, waarvoor ze elke avond het huis verlaat, en nog veel meer. Zowel voorlezers als luisteraars zullen bij het herlezen ongetwijfeld telkens meer in het boek ontdekken.

Kurt De Prins, Martijn van der Linden e.a. - 1001 spookjes ***

Als laatste in de rij hebben we 1001 spookjes. Zoals de ondertitel aangeeft, gaat het hier om een bundel voorleesverhalen over grote en kleine angsten. Een voorwoord van Ivo Opstaele, kinder- en jeugdpsycholoog licht ons nader in over de bedoeling van dit boek. Over de pedagogische kant kan alvast geen twijfel bestaan: ‘Kinderen houden ervan om steeds weer dat ene verhaal te horen, omdat de herhaling hen helpt om hun eigen angst te overwinnen. Daarom is dit boek een mooie aanvulling in de boekenkast.’ En daar gaat het voor mij een heel klein beetje mis. Er is niets mis met boeken die troost bieden aan kinderen in de meest uiteenlopende situaties, dat bewijzen de titels hierboven. Maar het verhaal moet primeren. En dan wordt zo’n boek vast heel wat meer dan een al dan niet mooie aanvulling in de boekenkast.

Schrik voor tandenkabouters (waar zijn de feeën gebleven?) en enge tuinkabouters, grote honden, de nieuwe klas, het logeerpartijtje bij opa of gewoon verlatingsangst, het komt allemaal aan bod. Door het aanbod aan thema’s heel breed te houden, zal elk kind wel het soort verhaal vinden waarnaar hij of zij op zoek was. De kwaliteit en de originaliteit van de 31 verhalen in de bundel is echter heel divers. Siska Goeminne en Bette Westera trokken in Onder de sterren al de aandacht met hun mooie bijdrages. Ook dit keer slagen ze er moeiteloos in om bijzondere en authentieke verhalen te schrijven binnen het nauwe kader en de beperkte ruimte die ze daarvoor toebedeeld krijgen. Andere verhalen zijn best leuk om kinderen te kalmeren, maar overstijgen nauwelijks het niveau van de stichtelijke vertelling waartoe ze in het voorwoord een beetje werden veroordeeld. Spijtig genoeg horen daarbij ook de verhalen van Kurt De Prins, de bedenker van het concept.

De illustraties bij de verhalen zijn van Martijn van der Linden, die we al kenden van onder andere Cheffie is de baas en Cheffie bijt door (tekst van Kaat Vrancken). De prenten zijn volledig afgestemd op de jonge doelgroep: eenvoudig en heel kleurrijk. De gekleurde omlijningen contrasteren mooi met de meestal egale achtergrond, en door de felle kleurvlakken krijgen zelfs de meer sombere onderwerpen een vrolijke sfeer.

Lees ook de andere Voorlees-boeken-recensies:
Afl. 4: Satoru Onishi - Wie zit waar?***
Afl. 4: Whybrow & Eaves - Slaap lekker, lieve dieren***
Afl. 4: Miler & Petika - Hoe Molletje aan...*
Afl. 4: Edel Rodriguez - Zeno op zwemles***
Afl. 3: Lauren Child e.a. - Goudlokje en de drie beren ****
Afl. 2: Wormell - Een bos vol enge wilde beesten ****
Afl. 2: Pauli & Schärer - Allebei blij ***
Afl. 2: Stohner & Wilson - Welterusten sterren **
Afl. 1: Dirk Nielandt (e.a.) - Onder de sterren ****

Tine Mortier