Crossing Border: al 15 jaar grensverleggend

Dit jaar vindt Crossing Border tussen 18 en 24 november plaats in Den Haag. Het is de vijftiende editie van een festival dat altijd de grenzen op heeft gezocht van de muziek en van de literatuur. In dat grensgebied vonden de afgelopen jaren de mooiste optredens plaats. De Recensent was er heel wat jaren bij en zal ook dit jaar (bijna dagelijks) verslag doen. Om op te warmen voor de editie van 2007, kijken we eerst even terug.

1993 Festival 1 in Kraakpand, Den Haag
Opvallende namen: Diana Ozon, Lee Ronaldo, Anil Ramdas, Billy Childish.
Niet bezocht.

1994 Festival 2 in Theater a/h Spui, Den Haag
Opvallende namen: Arnon Grunberg, Gerard Reve, Linton Kwesi Johnson, Extince.
Niet bezocht.

1995 Festival 3 in Theater a/h Spui, Den Haag
Opvallende namen: Blixa Bargeld, John Cale versus Bedlam Rovers, DAAU, Herman Brusselmans, Hafid Bouazza, Ronald Giphart, Arnon Grunberg, Hans Sahar, Will Self, Poppy Z Brite, Henry Rollings, Robert Crumb.

Een geweldige eerste kennismaking met het festival en tevens met Die Anarchistische Abend Unterhaltung en met een grote groep jonge schrijvers waaronder Will Self en Arnon Grunberg. Tevens een eerste kennismaking met het grote probleem van een festival: keuzes maken terwijl je een brede smaak en interesse hebt en een goed programma. Dat werd dus heen en weer rennen tussen de vrolijke folk van Bedlam Rovers (waar zijn ze gebleven?) en de magische klanken van legende John Cale.

1996 Festival 4 in Grote Kerk, Den Haag
Opvallende namen: Natuurlijk er waren Julien Cope, dEUS, Henry Rollins en jonge schrijvers in een caravan, maar echt memorabel werd het in de Grote Kerk waar een Ierse avond plaatsvond met Bob Geldof, Gavin Friday en:

Andy Cairns, op dat moment zeer groot als zanger van de Ierse band Therapy?, speelde samen met cellist Martin McGarrick uitgeklede versies van hun hits in de imposante Grote Kerk. ‘Die Laughing’ kwam voorbij en ‘Loose’. Tegelijkertijd verzorgde een videokunstenaar dia’s op de kerkmuren. Ter begeleiding van de Husker Dü-klassieker ‘Diane’ had de man van dia’s bedacht dat het wel leuk was om kinderspeelgoed en meisjes te vertonen, terwijl Andy Cairns - waarschijnlijk onwetend van de vertoonde beelden – zijn longen uit zijn lijf zong: ‘Diane, Diane, Diiii-ane.’ Met de klemtoon op ‘Di(e)’ werd het tweede deel van deze meisjesnaam een meisjesnaam op zich. Tel daarbij de beelden bij op en vooral het feit dat in die dagen iedereen en alles in de ban was van de zojuist bekend geworden verschrikkingen van Dutroux op onder andere een meisje genaamd An… de huivering was compleet.
Een schmierende dandy als Gavin Friday kon enkel nog maar als ontlading dienen.

1997 Festival 5 in Congresgebouw, Den Haag
Opvallende namen: 16 Horsepower, Wim de Bie, Luka Bloom, Lady Aida, Tindersticks, Dyzack, Grunberg (voor de derde keer), John Hiatt (duf in de grote zaal terwijl op de gang JW Roy subliem staat te spelen), Jools Holland met grote band en Louis Lehman met enkel zijn breekbare stem, Lou Reed was veel te lang bezig, maar …

Rob Scholte was wel erg snel klaar met zijn bizarre complotpamflet. Wat was er gebeurd? Komt hij nog terug? In een van de vele zaaltjes van het Congresgebouw reed kunstenaar Scholte in zijn rolstoel (twee jaar na de aanslag waarbij hij zijn benen verloor) naar de microfoon, ontvouwde een briefje en las een verklaring voor. Onsamenhangend en vooral erg kort. Was dit een performance? Kunst of pure ernst? Aangezien hij het publiek in verwarring achterliet, denk ik aan het eerste…
Als Luka Bloom aan de laatste songs van zijn optreden toe is, duikt zowel Michael Franti (Spearhead) als Marie Daulne (Zap Mama) naast hem op het podium met verrassend mooi resultaat: ‘You couldn’t have come at a better time’.

1998 Festival 6 in Congresgebouw, Den Haag
Opvallende namen: Gerard Reve en Faithless, kan het grensverleggender? Misschien met Willem Brakman en Calexico. Kristin Hersh en Neil Finn, Eben Venter, Zita Swoon.

De faam was haar al vooruitgesneld. Niet voor het eerst is een zaal bomvol als een net begonnen artiest nog moet opkomen. Een meisje komt het podium op en het publiek ziet en hoort een half uur lang de Bjork van de lage landen. Bloem is haar naam en geweldig was ze in die bomvolle kelder. Maar is Bloem gebleven?

1999 Festival 7 in Theater a/h Spui, Den Haag
Opvallende namen: Can, Hans Dorrestein, Komrij, Kooten, Heeresma, Lais, Novastar, Placebo, Venice.

Terwijl ik de ticket nog als bewijs kan opvoeren lijkt deze hele editie compleet uit mijn memorie gewist. Op één optreden na: Novastar. Joost Zweegers kwam (nog zonder band) alleen met een piano en speelde prachtig zijn songs die niet lang erna op zijn debuutplaat zouden verschijnen.

2000 Festival 8 rondom Leidse plein, Amsterdam
Opvallende namen: Coldplay, Houellebecq met band, Dave Eggers, Krang, Ramsey Nasr, Jill Scott
Niet bezocht vanwege extreme locatie voor een Haags festival.

2001 Festival 9 rondom Leidse plein, Amsterdam
Opvallende namen: Remco Campert, Douglas Coupland, Eels, Spearhead voor de zoveelste keer,
Niet bezocht. Zie 2000.

2002 Festival 10 in Schouwburg, Den Haag
Opvallende namen: Henkes en Bindervoet, Thé Lau, Rick de Leeuw, Heather Nova, David Sedaris.

Het jaar waarin voormalige leadzangers Rick de Leeuw (Trockener Kecks) en Thé Lau (The Scene) uit de kast komen als schrijvers, maar literair nog niet weten te overdonderen, terwijl schrijver David Sedaris met zijn geinige voorleessessie eerder een stand-up comdian lijkt.

2003 Festival 11 in Schouwburg, Den Haag
Opvallende namen: Erin McKeon, Eddie Reader, duffe David Sylvian, Michel Faber en voor het eerst aandacht voor de NOVIB/PEN Awards.

Op het chique meubilair van de Koninklijke Schouwburg zit een verwaarloosd mannetje op zijn hurken. Lou Reed staat omcirkeld in mijn programma, maar ik blijf toch staan. Het mannetje is cartoonist James Parsons compleet met verwaarloosd baartje die tekeningen toont die zijn 2e anti-Bush boek niet zullen halen, vanwege grove perversiteiten. Het optreden is een zootje maar wel erg geinig, zeker als hij nog op verzoek tekeningen maakt: ‘Je wilt dat ik lady Di teken die opgegeten wordt door een ijsbeer. Geen probleem.’

Lees verder in de recensie over CB 2003.

2004 Festival 12 in Schouwburg, Den Haag
Een editie met hoogtepunten op alle vlakken: dichters Tjitske Jansen en Tsead Bruinja overtuigen met hetzelfde gemak als singer-songwriters Rufus Wainwright en Josh Ritter. Michael Franti is uitgegroeid tot een vaste waarde van het festival die altijd wel met andere samenspeelt en ditmaal John Butler het podium optrekt. Ook schrijver Nick Hornby stapt op het podium bij een band…

De nacht is net aangebroken als dEUS publiek probeert terug te winnen, schreeuwman Danko Jones teksten spuwt, Trainspotter Irvine Welsh de kleinste kamer opzoekt en de echte grensoverschrijders zich richting bovenzaal begeven. Nick ‘High Fidelity’ Hornby leest daar verhalen over zijn concertervaringen. Na een stuk over zijn eerste keer (Rory Gallagher), speelt de band Marah een song van de betreffende artiest. En zo vijf verhalen, vijf concerten, vijf songs. Nick ‘Fever pitch’ Hornby heeft herkenbare grappige teksten en Marah speelt met veel plezier hun grote voorbeeld The Faces na. Nick ‘How to be good’ Hornby weet zich enigszins houding te geven tijdens de songs door de tamboerijn ter hand te nemen. Marah is blijkbaar de aan lager wal geraakte favoriete band van Nick ‘About a boy’ Hornby, want de laatste tekst van Nick ’31 songs’ Hornby is een ode aan bandjes van alle tijden, die niet per se hoeven te vernieuwen, maar vol speelplezier nog een heftig kwartiertje de nacht inrocken. Een ode aan Marah.

Lees verder in de recensie over CB 2004.

2005 Festival 13 in Theater a/h Spui, Den Haag
Een grote waarde van Crossing Border is dat er naast de bekende namen altijd genoeg te ontdekken valt. In 2005 waren het vooral muzikanten die opvielen: The Decemberists, Akron Family, Dez Mona, Charlie Dée en Pien Feith (in de kleinst mogelijke zaal voor nog geen tien man). Mooiste combi van het festival is die van Pow, Han, Rumi en Kader…

Het Pow Ensemble, met stemkunstenaar Han Buhrs, is een kamermuziekgezelschap dat zich niet beperkt tot de traditionele klassieke of westerse instrumenten. Elektronica, computers, draaitafels, een saz en een ud vormen samen één geheel met vocalen, een sax en drie strijkers. Speciaal voor vanavond is schrijver Kader Abdolah aangetrokken om gedichten van de middeleeuwse Perzische dichter Rumi voor te dragen. Hij leest en zingt zijn vertalingen. In zijn column van maandagochtend (Volkskrant) meldt hij: ‘Zijn poëzie is een wilde zingende rivier. Maar als ik hem vertaal, stopt de rivier.’ Een prachtige wijze om het vertaalprobleem weer te geven. Het optreden echter combineert zoveel krachtige muziek met beeldende poëzie dat de rivier zonder problemen weer in gang is gezet. Met als hoogtepunt het stuwende ‘Badeh bedeh’ (geef me wijn), dat bij Abdollah als voordracht begint en bij Buhrs als chant een vervolg krijgt en echt goed op stoom komt als het hele Ensemble meedoet.

Lees verder in de recensie over CB 2005.

2006 Festival 14 in Theater a/h Spui, Den Haag
Opvallende namen: een magistrale Susanna & Magical Orchestra, lekkende tenten, The Veils, North Sea Jazz lijkt terug, Joan as policewoman overtuigt en zowel Blaxtar als Wim de Bie voelen zich thuis op het festival. De literatuur lijkt echter wat in de verdrukking te komen. Nog immer aandacht voor onderdrukte schrijvers en journalisten op de OXFAMNOVIB / PEN-awards, waar De Iraans/Koerdische journalist Rosa Toloui aanwezig is en ook de Turkse uitgever/journalist Hrant Dink…

Zowel Dink als Toloui zijn aanwezig en gebruiken de gelegenheid om hun verhaal te vertellen. Toloui laat beelden zien van onderdrukte vrouwen die zichzelf verbrand hebben. Dink: “Ik verhef mijn stem vanuit hier, omdat mijn stem, mijn pen, dit soort prijzen en dit soort aandacht de wapens zijn waarmee de vrijheid verdedigd moet worden.”

Hrant Dink werd twee maanden na deze ondersteuningsprijs vermoord in Istanbul voor het kantoor van zijn krant.

Lees verder in de recensies over CB 2006.

2007 Festival 15 in Schouwburg, Den Haag
Opvallende namen: Rufus Wainwright (die niet zingt…), Akron Family, Stranglers, AFTH, Schotse nacht, Roddy Doyle, Patti Smith, Vic Chesnutt, Zappa Band met Kees ’t Hart, Salman Rushdie en honderden anderen.

Zaterdagmiddag 24 november van 14:00 tot 16:00 worden in de Cuatro-tent wederom de OXFAMNOVIB/PEN-awards verdeeld. Abdelkader Benali en LaXula zullen optreden.

Zie voor de programmering: Crossing Border Festival 2007.