Ultieme faction, met humor

Pim Fortuyn is vermoord door Volkert van der G. Zoveel mag duidelijk zijn. Maar Pim Fortuyn mocht dood van de AIVD, van de Joint Strike Fighter-lobby, van de extreme milieubeweging en ook zijn politieke concurrenten ontkurken de champagne na het tragische nieuwsbericht. Aldus de laatste Theo van Gogh-film 06/05, gebaseerd op het boek De zesde mei van Thomas Ross. Een hoop complotten, enkele intriges en een berg bekende Van Gogh-acteurs komen voorbij. Het geheel levert faction op, in zijn meest ultieme vorm.

De film 06/05 volgt fotograaf Jim de Booy (Thijs Römer), vanaf de dag van de moord. Hij was in de buurt een soapster aan het schieten en ontdekt later niet alleen Volkert op de achtergrond van Birgit Maas (Georgina Verbaan in een zeer sterke rol; ze speelt volgens mij niet eens, maar is gewoon de hersenloze soapster), maar ook nog een gereedstaande ME-bus en een hoge pief van de AIVD. Hij gaat op onderzoek uit, daarbij gehinderd door diezelfde AIVD en door zijn privé-leven (hij heeft een ex, een haast volwassen dochter en wat vriendinnen). Naast dit perspectief volgen we ook Ayse (Tara Elders), een milieuactiviste, die in het nauw komt door haar liefde voor Erdogan (Cahit Olmez), die undercover voor de AIVD werkt. Alsof dat nog niet genoeg is, speelt de JSF-lobby nog een rol en komen alle bekende tv-momenten uit die periode voorbij om het geheel in een reëel kader te plaatsen.

Juist doordat veel tv-beelden uit de Fortuyn-periode nog vers in het geheugen zitten, vallen de verschillende verhalen op hun plaats. Daardoor weten Van Gogh en Ross de film verhaaltechnisch te redden. Precies dat reële kader mist bijvoorbeeld Medea, de laatste serie van Van Gogh. Ook daar stapelen de intriges en complotten zich boven elkaar op, maar wisten Van Gogh en scenarist Theodor Holman er geen hechte structuur aan te geven. Voor degenen die Medea hebben gevolgd, is het aan te raden daar onmiddellijk mee te stoppen en de personages zo snel mogelijk te vergeten. Dit laatste om verwarring te voorkomen met de grotendeels zelfde cast in 06/05.

Uit die Van Gogh-stal doet Elders het niet slecht, Römer het goed (maar stiekem toch niet zo vilein als in Medea) en Marcel Hensema als AIVD-man zeer sterk. Meest opvallende rol is echter die van Jack Wouters (al eerder bij Van Gogh te zien in De pijnbank en Najib & Julia). Hij speelt een AIVD-topman met de leuk gekozen naam Van Dam, die allerlei rare trekken in zich verenigt. Zo is hij nukkig en rookt hij dikke sigaren (niet zo vreemd misschien), zit hij hele scènes op een hometrainer met een handdoek over zijn hoofd, stift hij zijn lippen rood, draagt hij een grote hoed en heeft hij een ringtone van een hinnikend paard.

06/05 bevat genoeg humor, van het soort dat ook al in Van Goghs sterke Interview en Cool! aanwezig was. Stekelig en meestal verwijzend naar publieke (politieke) figuren. De film kent ook enkele missers, zoals die ook in eerdere films (06, Baby Blue) zaten. Zo had de golfslagbadachtervolging best achterwege gelaten kunnen worden, net als de spannend bedoelde dans tussen Ayse en Erdogan aan het slot. Daar staan gelukkig genoeg sterke scènes tegenover, zoals het hele eerste suspensedeel van de film, begeleid door een prachtige song van Gabriel Rios. Ook de fragmenten van diverse tv-debatten zijn scherp in de film gemonteerd. Alleen al om die beteuterde gezichten van Rosenmöller, De Graaf en Melkert en hoe Van Gogh deze in het verhaal plaatst, is 06/05 een mooie weerslag van het jaar 2002.

Het is zeer spijtig dat Theo van Gogh niet heeft kunnen doorwerken. Een Oscar had hij nooit gewonnen, maar meer van dit soort vileine en tegelijk amusante films over de Nederlandse maatschappij hadden er zeker ingezeten.

Oscar Krieger