• Auteur: Guy Didelez & Frank Daenen
  • Titel: Een huis voor Wiezewotje
  • Uitgeverij: Clavis
  • ISBN: 9789044810202
  • Leeftijd: 4+ / Beoordeling: **
  • Auteur: Brigitte Minne & Merel Eyckerman
  • Titel: Iedereen prinses
  • Uitgeverij: De Eenhoorn
  • ISBN: 9789058385635
  • Leeftijd: 5+ / Beoordeling: ****
  • Auteur: Quentin Blake
  • Titel: Je bent maar twee keer jong!
  • Uitgeverij: Lemniscaat
  • ISBN: 9789047701149
  • Leeftijd: 4+ of 60+ / Beoordeling: ****
  • Auteur: Pieter van Oudheusden &
  • Stefanie De Graef
  • Titel: Aisja
  • Uitgeverij: De Eenhoorn
  • ISBN: 9789058385710
  • Leeftijd: 6+ / Beoordeling: ****
  • Datum bespreking: 8 Oktober 2009

Voor lezers (12):
De moraal van het verhaal


Verhalen met een moraal, ik heb het er niet voor. Niet dat er geen educatief of ethisch kantje aan boeken voor kinderen of jongeren mag zitten, integendeel. Uit een goed boek steekt een mens immers altijd wat op. Ook – of vooral – wanneer de auteur daar niet met een opgeheven vingertje naast gaat staan. Dat is voor kinderen niet anders, maar toch lijken sommige kinderboekenmakers dat expliciet gedoe niet te kunnen laten. Tijd voor een moraalscan.

Guy Didelez & Frank Daenen - Een huis voor Wiezewotje **
De eerste patiënt is Een huis voor Wiezewotje, een prentenboek in oblong formaat met sprookjesachtige prenten van Frank Daenen. Hij maakte voor de tekst van Guy Didelez een reeks van mooie, kleurrijke en warme illustraties die de kinderen uitnodigen om weg te dromen bij zijn feeënwereldje. Ook de vormgeving van het boek kon mij bekoren. De rode kaft met het dansende elfje boven de kerktoren straalt vrolijkheid en sfeer uit.
Wat volgt is helaas een flauw verhaal: Wiezewotje is een stadself, en wanneer ze op een avond verdwaalt komt ze terecht bij de boselfen. Onderdak vinden is niet zo eenvoudig als ze had gedacht. Eigen schuld, dacht ik al even. Of zou u bij hoge nood uw neus ophalen voor een huisje met vieze beesten en kapotte meubeltjes? Maar gelukkig doen de boselfen minder moeilijk en al snel krijgt Wiezewotje de hulp van de hele gemeenschap. Tot overmaat van ramp krijg je op het einde dit:

‘Ik dacht dat ik nooit een op tijd een plek zou vinden. Dat jij, een boself, mij hebt willen helpen…’
‘Ach, Wiezewotje, je hoeft me helemaal niet te bedanken. Stadself of boself, dat maakt niets uit. We zijn allemaal elfjes, en we zijn er om elkaar te helpen, waar of niet?’

Misschien ligt het aan mij, maar van dit soort zinnen gaan mijn tenen krullen. Het moest me van het hart. En dat ik u door het verklappen van de eindzinnen ook het plezier van de wonderlijke ontknoping ontzeg, neem ik er met graagte bij. Veel mist u trouwens niet, want de hele plot is werkelijk in die paar zinnen te vatten.

Brigitte Minne & Merel Eyckerman - Iedereen prinses ****
Helemaal anders is het met Iedereen prinses van Brigitte Minne. Marieke krijgt van haar vader een prinsessenjurk voor haar verjaardag. De jurk is prachtig, maar toch is Marieke niet blij. Ze vindt zichzelf er niet als een prinses uitzien. De volgende dag neemt haar vader haar mee. Ze hoeft niet naar school, en in plaats daarvan gaan ze naar de kapster, naar de bakkerij, het park en de paardjesmolen.

‘Overal leven prinsessen, in kastelen en paleizen maar ook in rijtjeshuizen, flats en hutten, en soms zelfs gewoon op straat. […] prinsessen met golvend blond haar, met duizend zwarte krulletjes en zelfs zonder haar. Dat zijn dan de kale prinsessen.’

Het verhaal van Marieke is eenvoudig, rechtlijnig en zelfs een tikje voorspelbaar. Maar de taal van Minne is zoals gewoonlijk mooi en precies, en bevat net voldoende humor om te blijven boeien.
De schitterende prenten zijn van Merel Eyckerman. Ze maakte van Marieke een klein, rond meisje dat niet mooi en ook niet lelijk is. Geen onweerstaanbaar knuffelkind, maar toch met een hoge aaibaarheidsfactor door de grote bril, de pony en de korte, zwarte stekelstaartjes. Een echt kind met andere woorden, geen prentenboekprinses. Wel heel vorstelijk zijn de textiele prints die gebruikt worden voor stoffen allerhande: het tapijt lijkt van rood fluweel met goudbrokaat, het beddengoed is warm en weeldering versierd en zelfs een jas en sjaal worden een uitbundige combinatie van kleur en textuur.
Maar het leukste aan dit verhaal is eigenlijk een heel erg impliciete boodschap die het klassieke rolpatroon binnen een gezin doorbreekt. Want het is papa die de hele tijd met zijn kleine meid op stap is om haar dingen te leren. Van een moeder is geen sprake in dit verhaal, dat er daardoor geen ogenblik minder vrolijk of realistisch door wordt.
En dat vinden we in prentenboeken helaas nog al te weinig.

Quentin Blake - Je bent maar twee keer jong! ****
En het houdt niet op. Want weer van een totaal ander slag is Je bent maar twee keer jong van Quentin Blake. Blake kennen we vooral van zijn schitterende illustraties bij het werk van Roald Dahl. Maar dit boek maakte hij helemaal in zijn eentje. Veel tekst had hij daarvoor niet nodig: behalve een spread met uitleg aan het begin, komt er nagenoeg geen letter meer voor in de rest van het boek. In zijn inleiding vertelt Blake hoe geweldig het is dat prentenboeken bestaan, maar tegelijkertijd vindt hij het spijtig dat die haast uitsluitend door kinderen worden gelezen. Daarom maakte hij dit prentenboek voor senioren. Om te tonen dat prentenboeken ook door volwassenen en ouderen gelezen kunnen worden. En om tegelijkertijd ook even te laten weten dat het leven echt niet ophoudt wanneer je de vijftig of zestig ruim voorbij bent (zelf is Blake ondertussen 77!).

Het werd een pracht van een werk, vol ouderen en jongeren. Ze vieren feest, spelen buiten, blijven in vorm, lezen elkaar voor, doen aan kunst en nog een pak meer. En ze hangen ook opvallend veel in bomen. Het is zoals steeds heerlijk kijken, zoeken en genieten in de prachtige, lieve en expressieve prenten van Blake. Maar net doordat ze dit keer niet vergezeld zijn van een verhaal, worden ze nog zoveel rijker.

Pieter van Oudheusden & Stefanie De Graef – Aisja ****
Het laatste verhaal in de rij is Aisja van Pieter van Oudheusden en Stefanie De Graef. In een twintigtal korte hoofdstukken die bijna evenveel spreads beslaan, vertelt van Oudheusden het verhaal van een arm meisje dat op zoek gaat naar de sultan. Ze wil hem vragen of hij haar familie kan helpen, nu haar ouders te oud en te ziek zijn om nog voor haar en haar broertje te zorgen, en haar oudste broer al jaren is vertrokken om in het leger van de sultan te dienen. Ze komt het paleis niet in, maar raakt aan de praat met een man die in dienst is van de sultan. Terwijl ze haar verhaal doet, is het voor de lezer snel duidelijk dat de welwillende luisteraar de sultan zelf is. Het ongedwongen vertellen van het kind raakt bij hem een gevoelige snaar. Niet alleen doet hij haar een belofte voor de toekomst van haar jongste broer, maar bovendien lijkt de hele hofhouding aan een grondige reorganisatie onderworpen te worden. Een echt happy end dus.
Met een verhaal als dit is het heel moeilijk om niet de expliciet moraliserende toer op te gaan. Toch slaagt Pieter van Oudheusden erin om overeind te blijven op de wankele grens tussen goedkoop sentiment en een rijk en volwassen verhaal. Een en ander heeft te maken met het volwassen taalgebruik in combinatie met korte, eenvoudige zinnen. Dat creëert een licht afstandelijke toon in de tekst. Zelfs wanneer Aisja vertelt over de ziekte van haar ouders, het verdwijnen van haar oudere broer en de beperking van de jongste broer, wordt het verhaal daardoor nooit goedkoop sentimenteel:

Mijn moeder werkte in de ververijen. Er worden kostbare stoffen gekleurd. Voor de tapijten van de sultan. Voor zijn kleren en voor de kleren van zijn vrouwen en al zijn kinderen en zijn hele hofhouding. De verf heeft haar huid aangetast. Haar keel en longen zijn kapot. Ze hoest de hele dag, en een groot deel van de nacht.

Bovendien wordt dit fijne verhaal begeleid door schitterende prenten. Met keramieken tegels, dansende derwisjen en een warm palet van aardekleuren met felle accenten zorgt Stefanie De Graef voor prachtige, exotische illustraties. Ze roepen de sfeer op van duizend-en-een-nacht, zonder evenwel te zoet of sprookjesachtig te worden, zodat tekst en beeld perfect in evenwicht zijn.

Tine Mortier

Lees ook de andere Voorlees-boeken-recensies:
Afl. 11: S. de Weijze - Niemand zag het behalve Wolf ****
Afl. 11: Eric Carle - Rupsje Nooitgenoeg (pop-up)*****
Afl. 11: Beatrix Potter - Het voel- en telboek ***
Afl. 10: Rindert Kromhout - Het grote boek van Merel
Afl. 10: Joke van der Kamp - Het grote boek van Pelle
Afl. 9: Guus Kuijer - Polleke
Afl. 8: Chih-Yuan Chen - Kiekeboe ***
Afl. 8: Kathrin Schärer - Stadsmuis en Veldmuis **
Afl. 8: Bibi D. Tak & Noëlle Smit - Fiet wil rennen ****
Afl. 8: K-J. Rogaar & F. Groothof - Kip & mannetje Bib **
Afl. 8: Christian Duda & J. Friese - Al zijn eendjes *****
Afl. 7: Wegenast & Meyer - Hanna en ik ****
Afl. 7: Aertssen - Vogeltjelief ***
Afl. 7: Dreesen & Gerestein - Vertelopa ****
Afl. 7: Meinderts, Jekkers - Ballade v/d Dood *****
Afl. 7: Misschaert & Coenen - Balthazar... ****
Afl. 6: Paul Biegel - Ik wou dat ik anders was ***
Afl. 6: Paul Biegel - De dwergjes van Tuil ****
Afl. 6: Paul Biegel - Nachtverhaal ****
Afl. 5: De Prins, Van der Linden e.a. - 1001 spookjes ***
Afl. 5: V. Oudheusden & V. Doninck - Metromonsters *****
Afl. 5: Dros & Geelen - Naar het ziekenhuis ****
Afl. 4: Satoru Onishi - Wie zit waar?***
Afl. 4: Whybrow & Eaves - Slaap lekker, lieve dieren***
Afl. 4: Miler & Petika - Hoe Molletje aan...*
Afl. 4: Edel Rodriguez - Zeno op zwemles***
Afl. 3: Lauren Child e.a. - Goudlokje en de drie beren ****
Afl. 2: Wormell - Een bos vol enge wilde beesten ****
Afl. 2: Pauli & Schärer - Allebei blij ***
Afl. 2: Stohner & Wilson - Welterusten sterren **
Afl. 1: Dirk Nielandt (e.a.) - Onder de sterren ****