• Evenement: International Film Festival Rotterdam
  • Editie: 38ste
  • Data: 21 t/m 31-01-2009
  • Datum bespreking: 3 Februari 2009

West-Europa, dode kinderen en veel goede actrices


Het Rotterdamse Filmfestival is weer ten einde. Tijd om de balans op te maken. Ten eerste was daar een voorspelbare, maar terechte, publieksfavoriet (Slumdog Millionaire). Ten tweede kwamen de verrassingen niet zozeer uit Azië of Turkije, maar voornamelijk uit West-Europa en specifiek uit Nederland, België en Engeland. Ten derde waren er in de films opvallend veel dode of verdwenen kinderen te betreuren. Ten vierde schitterden vooral actrices met sterke hoofdrollen.

Prijswinnaars
Dat Slumdog Millionaire tot publieksfavoriet werd gekozen, was te voorspellen. De film overdondert met muziek, kleuren, drama en maatschappijkritiek waardoor de ietwat schematische opbouw voor lief genomen wordt. Ook de nummer twee in die lijst, het Noorse drama Troubled water zit soms wat al te perfect in elkaar (met terugkerende motieven en literaire verwijzingen), maar weet dankzij de heftigheid en de opbouw een enorme indruk achter te laten. Niet zo vreemd als je bedenkt dat regisseur Erik Poppe drie jaar terug met Hawai, Oslo al net zo’n goede film maakte. Vreemder is dat de man nog niet door Hollywood binnengehaald is.
De debuutfilms die een Tigeraward wonnen waren Be Calm And Count to Seven (Ramtin Lavafipour), Breathless (Yang Ik-June) en Wrong Rosary (Mahmut Fazil Coskun). Vooral die laatste Turkse film trof mij vanwege de goed in beeld gebrachte onmacht die de personages hebben om hun gevoelens te uiten. Geheel terecht won de openingsfilm Hungry Ghosts van Sopranos-acteur Michael Imperioli geen Tigeraward. De film heeft duidelijk de kenmerken van een debuut: overdaad aan ideeën, dialogen die niet altijd overtuigen, bij vlagen ontroerend.

Werelddelen
Dat Azië altijd oververtegenwoordigd lijkt in Rotterdam is deels schijn. De rest van het jaar is er namelijk zo goed als geen aandacht voor films uit die regio. Dat ik zelf weinig Aziatische films zag, heeft ermee te maken dat je langer moet zoeken naar goede drama’s. Gewelddadige actie en horror heb je zo gevonden. Still Walking (Kore-Eda) is een mooi familiedrama en ook Tokyo Sonata legt de nadruk op intermenselijke relaties zonder dat daar al teveel bloed voor hoeft te vloeien. Met slechts enkele sterke drama’s als Rachel Getting Married, Frozen River en Wendy & Lucy was de V.S. ondervertegenwoordigd dit jaar.
Europa deed het goed. Twee aardige films uit Frankrijk (Sois Sage, Un Autre Homme) en realistische drama uit Bosnië-Herzegovina (Snow), een verrassend maatschappijkritische komedie uit Duitsland over Singaporese illegalen (Machan), een verwarrend drama uit Hongarije (Delta) en het Italiaanse anti-maffiapamflet Gomorra (naast twee middelmatige Italiaanse film Il Divo en Pranzo di Ferragosto). Jonge Turkse filmmakers die centraal stonden vielen mee (Wrong Rosary) of heel erg tegen (Two lines). Toch staan deze films in het niet bij de hoeveelheid goede films uit België, Nederland en Engeland.
België: Eldorado (absurde humor en tegelijk dramatisch overtuigend), Louise-Michel (vooral lachen), Eleve libre (goed in ongemakkelijke situaties), Unspoken (Fien Troch maakt na Een ander zijn geluk wederom een hartverscheurend drama)
Nederland: Oogverblindend (sterke Georgina Verbaan), Last conversation (nog sterkere Johanna ter Steege) en Kan door huid heen (meesterlijke Rifka Lodeizen).
Engeland: Van degelijk werk in Telstar, Awaydays, Dogging tot goed werk in Flashbacks of a fool tot verrassend werk in Helen, Unmade beds, Bronson tot de buitencategorie van Slumdog Millionaire.

De nalatenschap
Als je zoveel films ziet, vallen de vreemdste overeenkomsten op. Zo zit er in twee films die ik zag – geen idee meer welke, misschien was het wel een déjà vu - een close-up van een bruisende tablet in een glas water. Zo wonen er mensen op het water in Hongarije (Delta) en in Singapore (Machan). Zo zingen jongeren mee met liedjes die over de goede oude tijd gaat (Flashbacks of a fool, Maman est chez les coiffeure). Zo klinken oude hits op de idiootste plaatsen: ‘By the rivers of Babylon’ schalt over de Kazachstaanse vlakten tussen de kamelen (Tulpan) en ‘I just called to say I love you’ wordt door een blinde tandarts in Indonesië gezongen terwijl hij een kies vult (Blind pigs who wants to fly).
Dode of verdwenen mensen en specifiek kinderen zijn een gewild onderwerp in dramatische films. Treurig om dit te constateren, maar het levert ook nog eens een paar van de beste films van het festival op. In The Higher Force (IJslandse wraakhumor) en Bollywood hero (naïeve Nederlandse film) is de – overigens op identieke wijze in beeld gebrachte – dood van een kind enkel aanleiding tot veel onhandige situaties of onzin. In Helen, Still Walking en The Unspoken zie je - stuk voor stuk goed in beeld gebracht – hoe achterblijvers omgaan met het verlies. Troubled water biedt naast de nabestaanden ook het perspectief van een mogelijke dader. Qua thematiek doet de film ook denken aan Boy A van vorig jaar. De dood van een kind in twee andere belangrijke festivalfilms laat ik ongenoemd omdat dit dusdanig met het plot te maken heeft, dat er een deel van de spanning weg zou vallen.

Beste vrouwelijke hoofdrol
Aangezien hoofdrollen voor vrouwen ditmaal het meest opvielen – vooral ook veel dragende hoofdrollen) - hierbij nog even de nominaties voor beste vrouwelijke hoofdrol in een IFFR2009-film.
- Trine Dyrholm in Troubled Water
- Annie Townsend in Helen
- Rifka Lodeizen in Kan door huid heen
- Georgina Verbaan in Oogverblindend
- Anna Hathaway in Rachel Getting Married
- Melissa Leo in Frozen River
- Michelle Williams in Wendy & Lucy
- Emmanuelle Devos in The Unspoken
- Reza Mokhtari in Among the clouds
- Orsolya Toth in Delta
- Anais Demoustier in Sois sage
- Marianne Fortier in Maman est chez le coiffeur
- Johanna Ter Steege in Last Conversation
Veel sterke concurrentie, maar Rifka Lodeizen heeft zonder twijfel de beste acteerprestatie neergezet in Kan door huid heen.

Beste documentaires
1 Not Quite Hollywood (Hartley, Aus)
2 Puisque nous sommes nes (Duret / Santana, Bra)
3 Babaji – An Indian Love Story (Rickels, Ned)

Beste korte films
1 Next Floor (Villeneuve, Can)
2 One (Mehedff, Bra)
3 2 Birds (Runarsson, IJsl)
4 Grasping at the ladybird’s nest (Azatyan, Arm)
5 Megatron (Crisan, Roe)

Beste lange films
1 Slumdog Millionaire (Boyle, UK)
2 Troubled Water (Poppe, Noo)
3 Kan door huid heen (Rots, Ned)
4 Helen (Molloy/Lawlor, UK)
5 Telstar (Moran, UK)
6 Rachel Getting Married (Demme, USA)
7 Wendy & Lucy (Reichardt, USA)
8 Unmade beds (Dos Santos, UK)
9 Eldorado (Lanners, Bel)
10 Flashbacks of a fool (Walsh, UK)
11 Bronson (Refn, UK)
12 Unspoken (Troch, Bel)
13 Tokyo Sonata (Kiyoshi, Jap)
14 Oogverblindend (Frisch, Ned)
15 Awaydays (Holden, UK)
16 Eleve libre (Lafosse, Bel)
17 Among the clouds (Hejazi, Iran)
18 Last Conversation (Heerkens, Ned)
19 Delta (Mundruczo, Hon)
20 Room and a half (Khrzhanovsky, Rus)
21 Maman est chez le coiffeur (Pool, Can)
22 Gomorra (Garrone, Ita)
23 Machan (Pasolini, Dui)
24 Yes, I can see dead people (Lee, Hong)
25 Sois Sage (Garcias, Fra)
26 Snow (Begic, Bos-Herz)
27 Everybody dies but me (Gaia Germanica, Rus)
28 The Higher Force (De Fleur Johannesson, IJsl)
29 Still Walking (Kore-Eda, Jap)
30 Louise-Michel (Kervern, Delepine, Fra)
31 Un Autre Homme (Baier, Zwi)
32 Tony Manero (Larrain, Bra)
33 Frozen River (Hunt, USA)
34 Dogging: A Love Story (Ellis, UK)
35 Wrong Rosary (Coskun, Tur)
36 Be Calm & Count to Seven (Lavafipour, Iran)
37 Pranzo di Ferragosto (Di Gregorio, Ita)
38 35 Rhums (Denis, Fra)
39 Tulpan (Dvortsevoy, Kaz)
40 Blind pig who wants to fly (Edwin, Ind)

Ricco van Nierop

Relevante recensies op de Recensent:
Esther Rots - Kan door huid heen
Matteo Garrone - Gomorra
IFFR 2009 - Vooruitblik
IFFR 2008 - Verslag
IFFR 2008 - Vooruitblik
IFFR 2007 - Verslag
IFFR 2007 - Vooruitblik
IFFR 2006 - Verslag
IFFR 2006 - Vooruitblik
IFFR 2005 – Verslag
IFFR 2004 – Scenes from a festival 1
IFFR 2004 – Scenes from a festival 2
IFFR 2004 – Vooruitblik