• BOEKEN 2008
  • De meest indrukwekkende leeservaringen
  • Datum bespreking: 24 December 2008

Indrukwekkend elftal


Vriezen, Kieft, Schätzing, Mac Low, Raisin, Aleixandre, Thomése, Kennedy Toole, Sunstein & Nussbaum, Jepsen en Edwards. Dit is geen driedubbel doorgefuseerd advocatenkantoor of de nieuwste opstelling van FC Twente. Wel is dit elftal verantwoordelijk voor de meest indrukwekkende leeservaringen van 2008. Althans volgens de, door de Recensent bevraagde, bevlogen lezers. Waar de één kiest voor een enkel gedicht, pakt de ander een bundel essays over dierenleed, een verzameld werk van een Fluxus-pionier of een twee kilo zware detective. De boeken van 2008 gaan net zo goed over deze tijd als over het Fin de siècle of het Interbellum. Wie het juiste boek vindt, heeft elk jaar minstens één indrukwekkende leeservaring. Wie geen zin heeft om te zoeken, leest het 2008-BOEKEN-elftal van deRecensent en heeft een vrachtvol aanraders.

Samuel Vriezen – Kromming (Uit 4 zinnen)
Het gedicht ‘Kromming’ (uit de bundel 4 zinnen) van Samuel Vriezen bevat De Waarheid. Opengesneden, uiteengereten, aan elkaar geplakt, opgehoest, stukgeslagen, bijeen geveegd, weggetipext. Een cadans als een lachspiegel. Smile, u bent het zelf: “Men wil ademen. Dan komt de wereld binnen. Er zijn buren en ook die hebben buren. Dit spoor leidt naar de onzichtbare man: ik ben de zichtbare man, kondig adem af, wat ik zeg is zichtbaar.”

Olaf Risee (dichter, In Letterland)


Ewoud Kieft – Het plagiaat
Roth: Everyman? Voskuil: Requiem voor een vriend? Mulisch: Voer voor psychologen? Weijts: Via Cappello 23? Ik kan niet kiezen! Maar wellicht dat Het plagiaat van Ewoud Kieft in blessuretijd wint. Het is een weergave van de polemiek tussen Menno ter Braak en Anton van Duinkerken over de rol van het katholicisme in de kunst. Dit lijkt een achterhaalde theoretische discussie, maar de vraag was in het Interbellum letterlijk van levensbelang. Kieft laat zien waarom, en waarom deze discussie ook van essentieel belang is voor onze tijd.

Edwin Fagel (dichter, journalist, weblog, de Recensent)


F. Schätzing - De Zwerm
Hoewel De Zwerm ongeveer twee kilo weegt en je toch wel 1000 bladzijdes verder bent voordat de ontknoping volgt, vond ik dit het ultieme vakantieboek. Centraal in deze thriller staan een tsunami, vreemde wormen en woedende walvissen die mensen aanvallen. Voor mij in ieder geval genoeg ingrediënten voor een superspannende thriller! Van begin tot eind zat ik er helemaal in en wilde ik vooral niet gestoord worden…

Renske van Bers (eindredacteur Memory Magazine)


Jackson Mac Low - Thing of Beauty: New and Selected Works
Dichter, performer en Fluxus-pionier Jackson Mac Low (1922-2004) gebruikte de meest uiteenlopende manieren om gedichten te maken, conventionele (schrijven wat in je opkomt) en uiterst onconventionele (waarbij hij bijvoorbeeld systematisch, of soms toevallig, woorden uit bestaande teksten selecteerde). Maar altijd kiest hij voor de levende kwaliteit van onze eigen taal, als een taalobservator meer dan een taalverzinner, en slaagt hij erin uit die kwaliteit een vaak vreemde, maar altijd bruisende poëzie te destilleren. Dit prachtboek (University of California Press, 2008) is samengesteld door zijn partner, de dichter Anne Tardos, en het vormt een geweldig overzicht van het werk. Lees ook Doings, de collectie performance-teksten (Granary Books, 2005).

Samuel Vriezen (componist, dichter weblog)


Niet lezen, maar praten, schrijven, zingen en huilen
· Tragikomiekste romans over Canadese families: Miriam Toews – De Familie Troutman (Nieuw Amsterdam), David Gilmour – De filmclub (Balans).
· Beste alles-in-één-product, dat zowel de charme heeft van gezongen kinderversjes als van op-muziek-gezette-volwassen-poëzie: Verdriet is drie sokken (Lemniscaat) door Koos Meinderts (poëzie), Annette Fienieg (illustraties), Thijs Borsten (composities), Harrie Jekkers en Fay Lovski (zang)
· Grappigste non-fictie die je verlost van het schuldgevoel t.o.v. niet gelezen klassiekers: Pierre Bayard – Hoe te praten over boeken die je niet gelezen hebt (De Geus)
· Indrukwekkendste (literaire) ervaring: het interview dat ik hield met Erling Jepsen, waarin hij met betraande ogen vertelde hoe autobiografisch zijn boek De kunst om in koor te huilen (Cossee) is.

Ricco van Nierop, (journalist voor Sax, Memory Magazine, de Recensent)


Selden Edwards - Fin de siècle
Hoe het ooit zo gekomen is, weet ik niet, maar ik heb een vreemde voorkeur voor rare boeken. Hoewel ik als veellezer alle stijlen en genres graag lees, gaat mijn hart pas echt sneller kloppen bij een boek met een opmerkelijke opbouw, onmogelijke intriges of stijlspelletjes.
Elk jaar is het dus wachten op weer zo’n leuk boek en dit keer duurde het erg lang. Eind november pas las ik míjn boek van 2008: Fin de siècle van Selden Edwards, over een rockster uit de jaren ’70 die door een vreemde tijdsprong terechtkomt in het Wenen van de vorige eeuwwisseling en daar grote figuren uit de geschiedenis ontmoet.
Edwards heeft er jaren over gedaan om dit boek te schrijven. Hopelijk komt zijn tweede boek sneller!

Maaike Melsen (boekverkoper, de Recensent)

Positieve leeservaging: P.F. Thomése - Nergensman
Na de uitzinnig sterke roman Vladiwostok! (2007) te hebben verslonden, wist ik dat ik Thomése moest gaan volgen. In Nergensman. Autobiografieën (2008) peilt hij met wijsheid, humor en heimwee de geestgronden van zijn schrijverschap en de taal, terwijl hij tegelijk de korte anekdotiek en snelle wisecracks niet schuwt. Een boek met monumentale potentie. Langzaam en veelvuldig bezoek is beleefd aanbevolen.

Negatieve leeservaring: Tomas Ross - De marionet
Mislukte what-if-roman rond de vraag: wat als Pim Fortuyn was blijven leven? In elk geval niet als de houtenklaaskarikatuur die Ross hier optakelt in z'n krakkemikkige kinderboekstijltje en met het politieke besef van een aardvarken. It's a bloody shame.

Christiaan Weijts (schrijver/columnist nrc.next, Groene, website, weblog)


John Kennedy Toole - A Confederacy of Dunces
Mijn beste leeservaring van 2008 was: A Confederacy of Dunces. Wat mij betreft het ideale boek voor de kerstvakantie, ook al heb ik het al uit. Meeslepend is de flamboyantie waarmee antiheld Ignatius J. Reilly leeft in de jaren zestig in New Orleans. Volgens Ignatius is alles van na de Middeleeuwen verderfelijk en slecht. Tv, films, popmuziek, 'het zou verboden moeten worden'. Hij gruwelt naar hartelust van al wat hij ziet als uitspattingen van zelfverloochening en debiliteit. Een echte roeping, zoals het schrijven van je memoires – nota bene aan het begin van je eigen leven, is slechts voor de ultieme enkeling als hijzelf voorbehouden. Een gewoon werkend bestaan past daar natuurlijk niet bij. Als hij gedwongen door zijn moeder toch naar op zoek gaat naar werk, betekent dit een zware tijd voor een aantal werkgevers in New Orleans. Ignatius archaïsche taalgebruik, en de bijna meetkundige structuur waarmee in het verhaal alles met alles samenhangen, maken dit tot een uniek en niet te missen boek.

Hans Raphael Bouman (tekstschrijver, dichter, de Recensent)


Cass Sunstein en Martha Nussbaum - Animal Rights
Het boek dat tegen het einde van 2008 de meeste indruk op me maakte was Animal Rights (2004), een verzameling essays over dierenrechten met bijdragen van filosofen, biologen en juristen, samengesteld door Cass Sunstein en Martha Nussbaum. In het boek wordt een gecompliceerd onderwerp vanuit verschillende invalshoeken bekeken, het is grondig en helder. Aanbevolen voor mensen die over dierenrechten nadenken en nog meer voor mensen die dat niet doen.

Eva Meijer (kunstenares/zangeres, website, weblog)


Ross Raisin - Aards Paradijs (God's Own Country)
Met Aards Paradijs (God's Own Country) schreef Ross Raisin een indrukwekkend boek. Deze jonge Britse schrijver trok mij heel trefzeker mee in de wondere wereld van Sam Marsdyke. Door de ogen van deze 19-jarige boerenzoon zien we het idyllische landschap van Yorkshire veranderen in een huiveringwekkend en hels decor. De sympathie voor Sam maakt langzamerhand plaats voor afkeer. Een prachtig debuut maar vooral een verontrustend boek over hoe de wereld de vernieling ingedraaid wordt. Met Aards Paradijs heeft Ross Raisin niet alleen een geweldig boek geschreven maar ons ook aan een nieuw klassiek romanpersonage geholpen.

Cees Debets (organisator Crossing Border / toekomstig directeur Theater a/h Spui)


Vicente Aleixandre – Selected poems
Het mooiste boek dat ik in 2008 heb gekocht was A longing for the light: selected poems of Vicente Aleixandre. Aleixandre is iemand die veel minder in de aandacht is gezet dan Lorca, maar het is feitelijk een veel beter, geraffineerder en volwassener dichter. A longing for the light was mijn eerste kennismaking met zijn werk en dat is als een bom ingeslagen. Hij behoort meteen tot mijn favorieten en deze uitgave is een prachtige, dubbeltalige editie spaans-engels. Dikke aanrader.

Martijn Benders (dichter, designer, website, Loewak)


Redactie: Maaike Melsen en Ricco van Nierop