(Te?) ervaren acteurs versus jonge onervaren acteurs of gewoon een stripfiguur

Het filmfestival van Rotterdam ligt alweer een maand achter ons. Ondertussen krijgen de meest interessante films een landelijke release. In deze recensie aandacht voor vier IFFR-films die deze weken in première gaan. Paula van der Oest maakte het tragikomische Tiramisu met sterke rollen voor Anneke Blok en Jacob Derwig. Gus van Sant komt met Paranoid park, dat eruit ziet als opvolger van Elephant. Naissance des Pieuvres is een Franse Fucking Amal, maar net een beetje anders. En Persepolis is de beste tekenfilm van het jaar en werd ook de winnaar van de publieksprijs in Rotterdam.

Paula van der Oest – Tiramisu

Verhaal: Actrice van middelbare leeftijd (Anneke Blok) met tienerdochter in woonboot heeft schulden. Haar nieuwe schuchtere boekhouder (Jacob Derwig) probeert tegen beter weten in haar van de financiële ondergang te redden, maar raakt verstrikt tussen zijn vrouw thuis en de frivole theaterwereld.
Filmfeiten: Van der Oest maakte het geweldige Zus en zo, vervolgens verscheen er het zwartgallige Moonlight, het drama Verborgen gebreken en het luchtige Madame Jeannette. Voor Tiramisu liet Van der Oest zich door haar eigen scheiding en die van actrice Anneke Blok beïnvloeden. De belangrijkste locatie in de film, de woonboot van hoofdpersonage Anneke, is zelfs de echte woonboot van Blok.
Oordeel: Tiramisu is geen romantische komedie of familiekomedie zoals Zus en zo dat was. Door de treurige ondertoon is het eerder een tragikomedie te noemen. Of een drama met humor. Zowel Jacob Derwig en Anneke Blok spelen hun rol goed. Toch vind ik dat bijna alle acteurs overdreven articulerend spelen. Alsof ze op het toneel staan en de achterste rijen van het theater willen bespelen. Wel heeft Van der Oest weer laten zien dat ze een goed filmmaker is, met gevoel voor timing in, en opbouw van het verhaal.

Gus van Sant - Paranoid Park

Verhaal: De 16-jarige skater Alex gaat alleen naar Paranoid Park, de skateplek van Portland (USA), en komt in aanraking met oudere gasten. Diezelfde avond verongelukt een beveiligingsman niet ver van Paranoid Park. De politie vindt een skateboard en bezoekt de school van Alex. Op aanraden van een vriendin begint Alex de gebeurtenissen van die nacht van zich af te schrijven.
Filmfeiten: Van Sant heeft veel films gemaakt met jongeren in de hoofdrollen. My own private Idaho, Good Will hunting, Finding Forrester, Gerry en Elephant. Wat betreft lange shots (bijvoorbeeld van gangen in schoolgebouwen) en het op de huid zitten van de hoofdpersoon, doet Paranoid Park sterk aan Elephant denken. Niet zo gek ook, als je bedenkt dat Van Sant bij beide films werkte met cameraman Chris Doyle.
Oordeel: Niet alleen het thrillerelement (niet eens zozeer is de vraag wie het gedaan heeft, maar eerder hoe diegene het gedaan heeft) doet de film goed. Ook het volgen van een jonge gast en op die wijze inzicht geven in zijn belevingswereld, zijn twijfels en zijn keuzes maken van de film een zeer geslaagde Van Sant. Daarnaast weet de niet-acteur Gabe Nevins te verrassen.

Céline Sciamma - Naissance des Pieuvres (Waterlilies)

Verhaal: Drie tienermeiden groeien op en ontdekken zowel seks als de machtsspelletjes daaromheen. Middelpunt van deze vertelling is de timide Marie die aansluiting zoekt bij de populaire meiden van de synchroonzwemklas. Het lukt. Ze mag mee met de mooiste meid, maar wel onder één voorwaarde.
Filmfeiten: Net als Van Sant maakt ook Sciamma gebruik van jonge onervaren acteurs, in haar geval: actrices. Pauline Acquart, Lousie Blachère en Adèle Haenel spelen zonder opsmuk gewone tieners alsof ze zichzelf spelen. Deze coming-of-age-film doet sterk denken aan de filmhit van 1998: Fucking Amal, waarmee Lukas Moodysson zijn naam vestigde. En dat komt niet alleen door het lesbische element, maar vooral ook door de tegenstelling: groepsgedrag versus individuele beslissingen.
Oordeel: Opvallend dat deze film voor de niet-Franse markt de lievige titel Waterlilies heeft meegekregen, terwijl de oorspronkelijke titel net iets pinniger en dus passender klinkt: ‘Geboorte der inktvissen.’ Vooral de machtspelletjes over het uitsluiten van een meisje bij een populair groep of het juist betrekken van een meeloper bij een groep, zijn interessant. Naissance des Pieuvres is een perfecte coming-of-age-film: inlevend, rauw en lief tegelijk.

Verhaal: De kleine Marjane groeit op in Iran in de jaren ’80. Als Khomeini aan de macht komt, verandert het land in een onmogelijke plek om te leven voor Marjane en haar progressieve ouders. Ze wordt naar Oostenrijk gestuurd om te gaan studeren. Later keert ze terug naar Iran om vervolgens in Parijs striptekenaar te worden.
Filmfeiten: Marjane Satrapi maakte vier graphic novels getiteld Persepolis. Allemaal autobiografisch en allemaal in zwart-wit. Vervolgens kreeg ze aanbiedingen om de boeken te laten verfilmen. Als speelfilm wel te verstaan. Gelukkig dat ze daar niet op ingegaan is en er nu een, mede door haarzelf gemaakte, tekenfilm is.
Oordeel: De film won in Cannes, verloor onterecht van Ratatouille bij de Oscars en won de publieksprijs in Rotterdam. Naast dat het waargebeurde verhaal een mooi afgerond verhaal is, geeft het ook genoeg aandacht voor de treurnis in Iran en voor de ontwikkeling van een jong meisje. De film overdondert echter door de stijl, die rechtstreeks uit de stripboeken afkomstig is, maar wonderbaarlijk genoeg ook op het grote scherm werkt. De (veelal) zwart-wit tekeningen bestaan uit scherpe lijnen van de personages met grofkorrelige sfeerbeelden als achtergronden. Het contrast tussen de scherpe lijnen en de vage decors is wonderschoon.

Ricco van Nierop

Meer recente filmrecensies op de Recensent:
There will be blood / Darjeeling Limited / You, the living
Stellet licht / The Band's visit / Sweeney Todd
Jason Reitman - Juno
August Rush / Things we lost in the fire / Alibi
Mike Nichols - Charlie Wilson's War
TBS / Mio fratello e figlio unico / Unfinished sky
Gone baby gone / The Flock