• Auteur: Frank Keizer
  • Titel: Mijn eigen problemen
  • Uitgever: Stanza
  • ISBN: 9789490401214
  • Datum bespreking: 31 Maart 2015

Krachtig essay-in-gedichten


Geschiedenis, economie, Marx, de crisis, postindustriële paniek, antisymboliek, academische analyses. Dit zijn zomaar wat onderwerpen die voorkomen in Mijn eigen problemen van Frank Keizer. Ondanks deze onderwerpen is dit geen traktaat of politiek pamflet, ook is het geen essaybundel over de hedendaagse wereld. Nee, het gaat om een dichtbundel, uitgegeven door Stanza. Overigens zou je de gedichten in deze bundel wel kunnen beschouwen als essays over de hedendaagse wereld. Want niet alleen komen er actuele problemen in voor, Keizer trekt ze ook naar zich toe, belicht meerdere kanten en laat zijn denkpatroon zien. Is er aan deze dichter een essayist verloren gegaan? Misschien wel, misschien doet hij het er wel naast, maar dat is minder interessant.

De bundel is in tweeën gedeeld. Het tweede deel heet Ik verneuk mezelf, maar daarover later. Het eerste deel heeft dezelfde titel als de hele bundel en bestaat uit gedichten waarin Keizer zichzelf plaatst in de wereld in crisis en onderzoekt wat zijn plek is.

de relatie tussen mijzelf en het politieke
is ingewikkeld
maar ze bestaat en daarom is het beter
dat ik haar niet negeer
er zijn meerdere natuurwetten
dit is er niet een van
dit is een eis, volgens sommigen
zelfbedacht, volgens mij is het meer
iets sociaals
mijn eigen problemen zijn ook de problemen van anderen
denk ik soms

Het gedicht gaat nog wel even zo door, maar je begrijpt wat Keizer doet. Hij is een zoekende, zoals de meeste mensen die nadenken. Op politiek vlak, maar ook op relationeel vlak (zowel de vrije liefde als Mitt Romney komen verderop nog voorbij – niet in dezelfde zin, by the way). Niets mis met een zoekend mens, ook niet in het beschrijven van dat zoeken. Maar jammer genoeg heeft de dichter zijn vorm nog niet gevonden. De gedichten zijn vaak te lang, omdat Keizer al zijn bedenkingen bij de onderwerpen opschrijft. Daarnaast schakelt hij op een schokkerige manier over van politiek of wetenschappelijk taalgebruik naar alledaags taalgebruik. Dat zowel het politieke als het persoonlijke beiden voorkomen is prima, maar de overgangen lopen niet lekker:

Maarten, Matthijs
jullie leven
in de antisociologie
van mijn persoonlijke betrekkingen
die mijn band met de wereld benadrukken
als je ze stom vindt moet je het zeggen maar
ik heb geen andere

Prima poëzie voor Maarten en Matthijs misschien, maar mij raakt het niet. Dat Keizer zijn bundel MIJN eigen problemen noemt, is tot nu toe heel letterlijk. Door de niet goed werkende combi van inhoud en vorm blijven het ZIJN problemen en worden het niet MIJN problemen. Terwijl ik wel degelijk geïnteresseerd ben ik in dit soort onderwerpen. Sterker nog: zelf ondervind ik ook problemen met de huidige wereld en het bepalen van mijn positie daarin.

Gelukkig lost Keizer een groot deel van mijn problemen met deze eerste reeks in de tweede reeks van de bundel op. Je zou achteraf gezien de eerste reeks als voorstudie kunnen bekijken.

De zeven gedichten tellende tweede reeks heet Ik verneuk mezelf en hierin heeft de dichter ineens een soort van vaste vorm gevonden. Het lijkt een simpele methode, maar door elk gedicht met dezelfde zin te laten beginnen, ontstaat er samenhang tussen de gedichten onderling. Hij plaatst de ‘ik’ telkens in een veranderende wereld en borduurt daar zeven keer op voort:

want onder normale omstandigheden
ben ik opgegroeid
en in de crisisjaren ben ik volwassen geworden
dus is mijn poëzie een poëzie
van de crisis

en in een volgend gedicht:

want onder normale omstandigheden
had ik mijn identiteit overbodig verklaard

ook in deze reeks is het de ene keer meer intellectueel (politiek / filosofisch) en de andere keer meer het dagelijkse onderwerpen/taalgebruik:

want onder normale omstandigheden
ging ik Nederlands studeren
en las ik Kellendonk

of:

want onder normale omstandigheden
betrad ik de bubbel
en was ik enthousiast
nu ben ik verbijsterd, boos
en maatschappelijk dood

Hier krijgt Keizer mij wel mee en worden zijn problemen ook die van mij. Of raken die van mij. Of, zoals met een goed essay kan gebeuren, gaat zijn zoektocht even gelijk op met mijn zoektocht. De dichter kiest ervoor om de problemen in de wereld niet bij de ander te zoeken, maar bij zichzelf. Bij zijn kijk op de wereld, zijn (on)begrip van de onbegrijpelijke acties van anderen. Frank Keizer heeft met Ik verneuk mezelf een krachtig essay-in-gedichten geschreven over het zoeken naar een plek in deze veranderende tijd.

Ricco van Nierop

want onder normale omstandigheden
betrad ik de bubbel
en was ik enthousiast
nu ben ik verbijsterd, boos
en maatschappelijk dood
en lees ik
geraffineerde analyses
van Merijn Oudenampsen die schrijft
dat een stille revolutie zich voltrokken heeft
in de harten der mensen
fluisterend dat alles nodig was voor de ontwikkeling
van ons land
door mijn domme tranen heen
zie ik hoe ongelooflijke hoeveelheden zooi
de wereld in vloeien
terwijl het probleem blijft
dat het altijd al oorlog is geweest
ik ben weggerukt uit jouw wereld
jij bent weggerukt uit mijn wereld
en mijn antwoord was sociaal
en dat is mijn probleem
het betekent niets
ik pas niet in dit land, maar in de onbeholpenheid
van liefde, die verandert