• Auteur: Vroukje Tuinman
  • Titel: Santorium
  • Uitgever: Cossee
  • ISBN: 9789059365377 -
  • -
  • -
  • Het Woordenrijk: dinsdag 21:00-22:00
  • Stadsradio Den Haag FM (92.0 FM)
  • Presentatie: Harry Zevenbergen
  • Terugluisteren via: denhaagfm.com
  • Datum bespreking: 1 Oktober 2014


Ben ik al aan de beurt?

(uitgesproken in Het Woordenrijk 30-09-2014)

In de wachtkamer. Niet voor mezelf. Niet met mijn kind. Maar met mijn ouders. That’s a first.
Hoe kan die meneer nu al aan de beurt zijn? Hij kwam toch later dan ons binnen?
De muren van betonsteen zijn tussentijds een paar keer gewit, maar ogen hetzelfde als toen ik hier vroeger kwam. In het gezondheidscentrum kom je niet als je in orde bent en de een is sneller aan de beurt dan de ander.

In de vijfde dichtbundel van Vrouwkje Tuinman komt iedereen aan de beurt. Jong, oud, kind, ouder – zolang er maar iets mankeert, verschijn je in het Sanatorium van Tuinman. Tuinman schreef de laatste jaren vaker over ziekte en dood. Denk aan het boek ‘Intensive Care’ dat ze met fotografe Andrea Stultiens maakte of de dichtbundel ‘Wat ik met de sleutel moet’. Beiden boeken werden geïnspireerd door een verkeersongeluk. Daarnaast verscheen van haar de succesvolle roman ‘De rouwclub’. Haar nieuwste bundel heet ‘Sanatorium’ en behandelt een hele lijst van ziektes en aandoeningen. Ze begint met ‘Familieziektes’ waarin ouders en andere geliefden beschreven worden aan de hand van hun medische dossiers.

Ik weet niet exact waaraan mijn vader
uiteindelijk is gestorven, maar hij had
echt alles. Suiker, kanker, gordelroos, koliek.

En

Mijn moeder hoort, ze hoort wat wij niet horen

En

Mijn kat wil liever dood dan naar de dokter.

Bij een slecht-nieuws-gesprek dien je zonder omwonden te melden wat de situatie is – daarna volgt het invoelen en waar mogelijk gerust stellen. Tuinman duikt ook direct in de diagnose – in heldere taal, waarna bij haar het invoelen niet altijd gerust stelt. Neem het gedicht over de kat:

Gezond verstand

Mijn kat wil liever dood dan naar de dokter.
Zoals ik niet ren voor openbaar vervoer,
vecht zij niet voor haar leven. Het is dus blijkbaar
tijd, zeggen haar halve ogen. Ze ligt zo intens
senang te sterven dat ik het niet maken kan:
de mand, de kooi, de naalden, de nagels die het
gezicht van de dokter openhalen, het hart dat
het als wraak begeeft op de behandeltafel.
Lap ik haar met gedwongen voedsel op,
geen bedankje kan er af. Het was blijkbaar
niet haar tijd. Het is allemaal om het even.

Na ‘Familieziekten’ volgen nog reeksen als ‘Open Afdeling’, ‘Gesloten Afdeling’, ‘Körperkultur’ en ‘Lang & gelukkig’. De kracht van Tuinman zit niet zozeer in de eerder genoemde helderheid of in de directheid. Het zit vooral in de combinatie van die zaken met haar humor. Humor die soms ongepast lijkt gezien de onderwerpen van de bundel, maar humor die ook onvermijdelijk blijkt gezien de onderwerpen van de bundel. De humor van Tuinman maakt alle ziekte en dood niet zozeer dragelijk – dat cliché is maar ten dele waar – het brengt de onderwerpen dichterbij. Terwijl je grimlacht, vergaat het lachen je, als je beseft dat jij wel eens de volgende kunt zijn die aan de beurt is:

Sanatorium

Iedereen hoest en niemand slaapt.
De uren rijgen zich met draden
speeksel aan elkaar. Wie niet ziek was
wordt het hier. De nieten in je buik zetten
de boel op springen. Degene die als eerste
op de hulpknop drukt is af.

Ricco van Nierop




Het Woordenrijk is een wekelijks radioprogramma over poëzie bij denhaagfm.com (dinsdag 21:00-22:00) geproduceerd door het Haags dichtersgilde o.l.v. Harry Zevenbergen. Elke twee weken is deRecensent te gast, de ene maal Edwin Fagel met een Dagboek-deel en de andere maal Ricco van Nierop met een poëzierecensie.

TERUGLUISTEREN: In de uitzending van 30-09-2014 was er aandacht voor Vrouwkje Tuinman, Kate Tempest en had Ricco van Nierop een interview met dichter Wim Brands tijdens de Nacht van de Poëzie. De hele uitzending beluister je hier:

00:00 Counting Crows – Elvis went to Hollywood, 2014
03:20 Introductie
05:10 Ingrid Michaelson – You & I, 2009 (tip Fay van Faassen)
07:45 Ricco van Nierop over Vrouwkje Tuinman – Sanatorium
11:30 Beginners – This is where I got off, 2014
14:10 Literaire Agenda
18:00 Kate Tempest - My Shakespeare, 2012
19:55 Paulina Vanderbilt over de teksten van Kate Tempest
26:00 Kate Tempest – Theme from Becky, 2014
29:30 Wim Brands interview I: dichter of interviewer
38:00 Wim Brands interview II: heftige tijd, René Gude
48:30 Wim Brands interview III: de Nacht, Crossing Border
52:10 Afkondiging
52:50 Rufus Wainwright – Hallelujah (Leonard Cohen), 2001
56:45 David Benjamin – Victoria, 2014