Nachtmerrie

Voor poëzietijdschrift Awater moest ik laatst een recensie schrijven over de nieuwe bundel van Els Moors, Liederen van een kapseizend paard. Daarom herlas ik het stuk dat ik over haar eerste bundel op de Recensent ( er hangt een hoge lucht boven ons) heb geschreven. Ik heb in die recensie kritiek op de beschrijving van een oude hippie, waarvan wordt gezegd: ‘hij lijkt op een man met pet en snor’. Toen vond ik het vooral raar: hoe lijkt een man zonder pet en snor op een man met pet en snor? Nu vind ik het een gewaagde, rake, nee sterker: een weergaloze vergelijking - omdat die vooral op het onbewuste niveau speelt. Alleen een man zonder pet en snor kan lijken op een man met pet en snor. Veel preciezer kun je het niet zeggen.

Precies dat aspect van haar poëzie heeft ze in haar tweede bundel verder uitgewerkt. Op het eerste gezicht lijkt Moors haar aantekenboekje getrouw te hebben overgeschreven. Het is aan het begin van een gedicht vaak niet te zeggen waar het zal eindigen, en aan het eind is eigenlijk ook niet goed te zeggen waar het over ging.

Taal is bij Moors duidelijk een middel, geen doel op zich. En ze gebruikt haar taal om ervaring op te roepen, vaak een nogal complexe ervaring. Neem bijvoorbeeld dit gedicht, dat voortdurend wil ontsporen en mede daardoor zo veelzeggend is:

De vergelijkingen in deze bundel zijn bijzonder. Vaak maakt Moors gebruik van een soort omkering waardoor de vergelijking terugkeert bij het vergelekene: ’en de tepels van de tietjes zijn kleine bruine vogelbekjes die hongerig op je lippen wachten’. Het draagt allemaal bij aan het complexe en duistere geheel dat Liederen van een kapseizend paard is.

De bundel leest door dit soort beelden als een verstikkende nachtmerrie. Als Moors de bundel afsluit met de zowel hoopvolle als berustende constatering (die tegelijk een vraag is) ‘blijf ik op de been’, is dat een moeizaam verworven evenwicht dat elk moment in haar tegendeel kan draaien.

Edwin Fagel

Het Woordenrijk is een wekelijks radioprogramma over poëzie bij denhaagfm.com (dinsdag 21:00-22:00). Het programma is een productie van het Haags dichtersgilde o.l.v. Harry Zevenbergen. Elke twee weken is deRecensent te gast, de ene maal Edwin Fagel met een Dagboek-deel en de andere maal Ricco van Nierop met een poëzierecensie.

Beluister hier de hele aflevering met naast bovenstaande bijdrage van Edwin Fagel, ook Paulina Vanderbilt over Frank Turner en een gesprek met Scholenslam-finalist Oualid Belaidi.