• Titel: Verzen, schetsen, haiku's en blues
  • Auteur: Jack Kerouac
  • Vertaling: Joris Lenstra
  • Uitgever: Nadorst
  • ISBN: 9789490338046
  • Het Woordenrijk: dinsdag 21:00-22:00
  • Stadsradio Den Haag FM (92.0 FM)
  • Terugluisteren via: denhaagfm.com
  • Datum bespreking: 11 Juli 2012


Het Woordenrijk is een wekelijks radioprogramma over poëzie bij Den Haag FM (dinsdag 21:00-22:00). Het programma is een productie van het Haags dichtersgilde en wordt gepresenteerd door Harry Zevenbergen. Elke twee weken leest deRecensent een poëzierecensie voor. Het hele programma terugluisteren kan via denhaagfm.com (vul hier programmanaam en/of de uitzenddatum+tijd in.)

De oorsprong van
het plezier in de poëzie

(uitgesproken in Het Woordenrijk 10-7-2012)

Zeven jaar was hij onderweg
in Greyhoundbussen, goederentreinen en gestolen auto’s
op zoek naar existentiële ervaringen; het heilige HET
zichzelf verliezend in bebop, Johnny Walker en amfetamine, met
Neal en Carolyn Cassady overal tussen Denver en Frisco, met
Allen Ginsberg in New York en William Burroughs in Mexico
Oostkust, Westkust, moeder de vrouw die thuis het best kust
vergetend zijn sport-dagen en marine-jaren
verslagen door de dood van zijn broer, zijn vader
verlangend naar de wurgende omarming van zijn moeder

Drie weken tikte hij achtereen
op lange lappen papier
Om maar niet de gedachtestroom te hoeven onderbreken door zoiets onzinnigs en praktisch als het opnieuw indraaien van een A4-tje – noemde ze dat toen al A4-tjes? Geen idee, het formaat zal hetzelfde geweest zijn dat in de typemachines van 60 jaar terug paste. Terug bij moeder thuis sloot Kerouac zich als gedachtemachine aan op zijn typemachine, met als resultaat een stroom aan telexpapier die hij als slingers in zijn kamer hing; het feest van de spontaneous prose
Zijn redacteur schrok dusdanig
van de bijeengeraapte rol papier
dat het wederom zeven jaar duurde
voor On the road verscheen

voor de faam om zich heen sloeg
voor hij met Allen Howl Ginsberg - samen de snuggerste geesten van hun generatie - tot Beat werd gebombardeerd
voor hitchhikende hippies het boek tot hun bijbel maakte
voor hij zich terugtrok met Johnny W., boeddha en memêre
voor hij in ‘69 overleed aan katholieke suicide

Tien jaar duurde het voor F. F. Coppola de filmrechten kocht
en dertig jaar kostte het hem om de film niet te maken
waarna Walter Salles instapte, zodat anno 2012 eenieder
mee kan rijden in de bioscoop-auto van Kerouac en Cassady

Dankzij de alom aanwezigheid van On the road
vergeet men snel dat hij nog een tiental andere boeken schreef
En dankzij de alom aanwezigheid van Ginsberg’s Howl
lijkt er in d'algehele memorie geen plek voor nog een beat-poëet
waardoor het tot vorig jaar duurde voor er
een degelijke bundel met vertalingen uitkwam

Met dank aan de sympathieke Rotterdamse uitgever Nadorst
en dichter Joris Lenstra ligt er voor het eerst in het Nederlands
een mooie selectie Kerouac-gedichten
- opgedeeld in verzen, schetsen, haiku’s en blues -
en leren we Kerouac de dichter kennen

Waar zijn proza spontaan is en poëtisch tot in de kern
is zijn poëzie verbazend verhalend,
maar toch spontaan tot in de kern

In een soort van beat-manifest - ook in de bundel opgenomen -
omschrijft Kerouac de oorsprong van
het plezier in de poëzie als volgt:

‘de discipline om de dingen rechtstreeks te laten zien,
zuiver en concreet, zonder abstracties of uitleg,
maar baf baf het ware droeve lied van de mens.’

maar baf baf het ware droeve lied van de mens.’
Kerouac levert strofen met ritmische poëzie en lardeert deze
met uitroepen uit de ziel als staccato-solo’s uit de jazz
In de grote Mexico City Blues
- bestaande uit ruim 200 gedichten -
zoekt Kerouac tussen de katholieke kruizen
naar zenboedhistische zingeving

Joris Lenstra nam slechts negen van deze bluesverzen op,
toch geven ze een beeld van Kerouac’s visie op het leven

uit chorus nummer 113:

Stond op en trok een pak aan
en ging naar buiten & neukte
Stierf toen en kwam terecht
in een kist in het graf,
Man –
Toch is alles perfect,
Omdat het leeg is
Omdat het perfect is
met leegte,
Omdat het niet eens gebeurd is.

Vertaler Joris Lenstra doet zijn werk goed; inhoud en ritme
blijven mooi overeind in het Nederlands

Hij doet echter nog iets
iets basaals dat je van een vertaler mag verwachten,
iets onvermijdelijks waarmee hij
één van de aantrekkingskrachten van Kerouacs poëzie
uit de gedichten haalt:

Lenstra vertaalt

Hij heeft al het prachtige Engels vervangen door Nederlands!

het Amerikaanse Engels dat
een wezenlijk onderdeel vormt van de beleving van Kerouac
het Amerikaanse Engels dat
zo goed bekt als de drummer een beat slaat
en de saxofonist - Charlie Parker in Kerouac’s geval -
een solo tussen de witregels speelt.

Ricco van Nierop

Beluister hier de recensie uit Het Woordenrijk by de Recensent

The Beat Generation: William Burroughs, Jack Kerouac, Allen Ginsberg, Neal Cassady en een ongeidentificeerde man, of was Herman Koch ook een van de beats?

Kerouac met zijn lange manuscript. De rol is sinds 10 jaar on the road en nu te bezichtigen in Parijs.

De film On the road (2012). Regie: Walter Salles, die eerder dat andere hippie-reisboek verfilmde, Che Guevarra's Motorcycle Diaries. Als spannende film misschien niet altijd even goed, maar qua sfeer wel dicht tegen het boek aan (dat ook geen spannend plot heeft - hij reist immers om het reizen en niet om ergens te komen). Een mooie boekverfilming bomvol extatische ervaringen.

Nederlandse (boven) en Engelstalige (onder) uitgaven van Kerouac's poëziebundels

Jack Kerouac leest in 1958 zijn ode aan Charlie Parker (Mexico City Blues, chorus 239) voor, met pianist Steve Allen.