Een filmhuishit is pas een filmhuishit als er ‘piano’ in zit. Althans dat was vroeger zo; de mooie docu, Pianomania zal vooral bij pianostemmers scoren. The Stoning of Soraya M. is een heftig, waargebeurd verhaal precies over datgene dat in de titel verklapt wordt. En Habemus Papam is te slap en te grappig voor een film van Nanni Moretti over de paus.

The Stoning of Soraya M. – Cyrus Nowrasteh
Cast: Shohreh Aghdashloo, James Caviezel; Release: 29-09-11

James Caviezel speelt een Franse journalist die vanwege autopech vast komt te zitten in een Iraans dorpje. Hij ontmoet daar Zahra die hem vertelt over haar nichtje Soraya. Soraya trouwde omdat het moest met een tirannieke man, die ondertussen wil scheiden om met een veertienjarig meisje te trouwen. Om dit voor elkaar te krijgen wordt Soraya valselijk beschuldigd van overspel en – zoals de titel weergeeft - gestenigd door de mannen van het dorp. Zahra wil per se dat de Franse journalist dit verhaal naar buiten brengt.
Getuige deze film en het boek van de Franse journalist Freidoune Sahebjam uit 1990 (Engelse vertaling 1994) is het gelukt om wereldwijd aandacht te schenken aan niet alleen dit waargebeurde verhaal, maar daarmee ook een veelheid aan dit soort gruwelijkheden. Ondanks dat je de uitkomst van beide spanningselementen (ontkomt Soraya aan de steniging: ‘nee’ en lukt het de journalist met verhaal het dorp uit te komen: ‘ja’) weet, is The Stoning of Soraya M. een beklemmende film om niet vrolijk van te worden.

Pianomania – Robert Cibis, Lilian Franck
Cast: Stephan Knupfer, Pierre-Laurent Aimard, Lang Lang; Release: 06-10-11

Er was een tijd dat je voor een filmhuishit of Juliette Binoche in je film moest hebben of het woord ‘piano’ in de titel. Binoche is haar Euro-arthouse toppositie ondertussen aan Kristin Scott Thomas kwijt en de laatste ‘piano’-titel scoorde niet zo goed (terwijl The piano in the factory zo’n aangename film was) als de vroegere pianotitels: The Piano (1993), The pianotuner of Earthquakes (2005), The Pianist (2002), La Pianiste (2001). In tegenstelling tot bovenstaande titels is Pianomania geen fictiefilm, maar een documentaire over een pianostemmer. En niet zomaar een pianostemmer, maar Stefan Knupfer. Wie? Knupfer werkt voor vleugelmerk Steinway en bereidt de klavieren voor voor beroemde concertpianisten als zij moeten optreden. En dat gaat veel verder dan even de snaren op de juiste spanning brengen. Het instrument moet precies op de juiste plek staan (en daar ook nog komen via allerlei vervoer), de goede hoogte hebben en elke pianist heeft weer andere eisen waarop Knupfer moet inspelen. Pianomania is een gedetailleerde film over een man die zijn werk zeer serieus neemt (maar ook humor heeft, getuige de practical joke aan het einde). Deze docu gaat niet een ouderwetse piano-arthousehit worden, maar zal zeker wel bij liefhebbers van klassieke muziek aanslaan.

Habemus Papam – Nanni Moretti
Cast: Nanni Moretti, Michel Piccolo; Release: 13-10-11

Nanni Moretti maakte indrukwekkende films als Il Stanza del Figlio (2001), over het verdriet om een zoon en Il Caimano (2006), over Berlusconi (maar dan niet letterlijk). Films die gemaakt zijn met oog voor detail en voor diepgang, zowel in beeld als in het scenario. Habemus Papam betekent ‘We hebben een paus’ en slaat op het moment nadat de paus overleden is en er door de, in het Vaticaan verzamelde, kardinalen een nieuwe paus (Piccolo) is gekozen. Daar hebben we meteen ook het begin van de film. Na de witte rook op het dak, durft de nieuwe paus echter niet het balkon op om zich aan het volle plein te tonen. Dus wordt hij afgevoerd en moet er een psychiater (Moretti) aan te pas komen.

Habemus Papam is een vreemde film. Op zich wordt alles prima verteld en krijg je een inkijkje in het Vaticaan. Hoe de geestelijken met elkaar om gaan en hoe omslachtig er met de psychische gesteldheid van de nieuwe paus omgegaan wordt. Het vreemde zit in de toon in combinatie met de reputatie van Moretti. De film is humoristisch, maar op het oubollige af (volleyballende kardinalen!) en niet bijster scherp (natuurlijk streng katholieken zullen zich aan de inkijk en de slotsom ergeren, maar verder blijft het braaf). Tegenvallend en jammer dat Moretti niet durf heeft getoond met zo’n onderwerp.

Ricco van Nierop

In de vorige edities van FILM 2011: