de eikel, de hond & het balletje

Ge hebt maar een term te verzinnen, welke term dan ook, en er zullen anderen komen die de reikwijdte van die term willen testen. Zeg je bijvoorbeeld test, dan zullen er zijn die willen testen wat er nu presies getest wordt met test. Hoeveel kunstvormen zijn er inmiddels al niet “gedekonstrueerd” of “doodverklaard”? Hoeveel stromingen zijn niet uiteengevallen in sub- en/of post-stromingen? Talloos zijn de aantallen hierin. En helaas der helazen valt ook hier kwantiteit in het gansch en in het geheel niet samen met qualiteit. Als het gezever niet van de lucht is, wil dat nog niet zeggen dat er nog een kant of voor mijn part een wal geraakt wordt. Neen. Wat dus te denken van zoon Rotterdamse klup als DSPS/De Player, als die in 2008 een serie van workshops organizeert waarin komponisten, artisten, filmmakers, wetenschappers, architekten en performers wordt gevraagd om de term “contempory composed” te “ontmaskeren, herdefiniëren en/of op te rekken”? Ja wat te denken dan?

Wel. In 1^ste instansie niks natuurlijk. Want ik was daar niet. Bij die workshops. Ik ben nog nooit bij een workshop van welke aard dan ook geweest, en zeker niet bij workshops die in Rotterdam gegeven werden. Ik zie mij daar al bezig de rottige trein te pakken en alles. En dan in zoon koepee zitten met allemaal anderen rond mij zeker. Maarja. Dan regenen die workshops neder in een multi-disiplinair werkje bestaande uit een 88 pagina’s tellend boek & een deeveedee met twee eksperimentele kortfilms & zes seedees vallende in de zweren der avant-garde muziek. En zo, neergeregend & uitgestold & wel & ter kennisneming voor elkendeen die beschikt over een stereotoren en een deeveedeespeler en twee ogen (en ik, ik beschik over al die dingen), wat kan ik dan nog doen? Ik ga u zeggen wat ik dan doe. Ik ga dan vooraan staan om niet achteraan te staan, of andersom.

Wat zeggen wil, dat ik die shit maar gewoon bestel dan. En dan vind, binst enige dagen, op die deurmat van mij. Een heel mooi boekje en dat ga je lezen dan en al lezende kom je één ingevouwen deeveedee en zes ingevouwen seedees tegen, elk aan het slot van een “deel” (“hoofdstuk”?) van het boek. Dus ja. Wat te denken dan? De 1^ste gedachte van het wat te denken dan is allerhollandst: dat 1 boek + 1 deeveedee + 6 seedees toch best wel godverdomde veel waar voor je geld zijn, bedoel ik, voor die vijfenveertig euro (excl. verzendkosten) die DSPS/De Player hier voor vraagt. Maar met die aller1ste, allerhollandste gedachte kun je het als recensent niet afdoen. Waarmee je het dan als recensent wel mee af kunt doen? Ik bedoel, hoe bespreek je een projekt als dit? Zeg je over elk deel van het totaalwerk een beetje, dwz bespreek je dit als of het een korte boekrecensie, een korte deeveedeerecensie en zes korte seedeeresensies betrof? Maarten vond die opsie een beetje flauw. Maar Maarten heeft goed praten. Trouwens, Maarten, waar zijdt gij dezer dagen? We zouden nog een keer een biertje gaan drinken in Utrecht weet jij dat nog wel, oetlul.

Het gaat DSPS/De Player meest waarschijnlijk niet om een veelheid aan projekten. De klup wil geen leesmap zijn met “voor elck wat wilsch”. Op zoek naar zoiets als een “kruisbestuiving” is wat men nogal liefst is. De konsertzaal is n “black box” en de gallerie n “white cube”; daarbinnen zoekt De Player n “grey dome” te zijn, n “twilight zone”. Welja. Toe maar. Grenzen beslechten. Borders krossen. Waar heb ik dat nog gehoord?

Kermit zong het al: het valt niet mee om groen te zijn. En borders krossen valt ook niet mee. Op crossing border, bijvoorbeeld, worden verdacht weinig borders gekrost. Het is altijd maar: liter(n)atuur NAAST muziek. Weg kruysbestuyving. Iets diergelijks kleeft com.post in deze vorm ook een beetje aan. Natuurlijk, het gaat hier om drie verschillende informaasiedragers. En je kunt wel een seedeetje opleggen terwijl je het boek leest, maar echt multimediaal wordt het daar niet van. Dat euvel is niet allenig maar te wijten aan mijn lamlendigheid van niet naar de workshops te zijn geweest. Waar ik avond aan avond de “totaalervaring” voor mijn kiezen gekregen had waar dit werk alleen maar het verslag van wil ween. Nee. Het komt ook een beetje doordat com.post in deze vorm net een beetje te staties is.

Daar is voornamelijk het boek schuldig aan. Er zijn wel foto’s en tekeningen en kollaazjes en gedichten in, maar de hoofdmoot bestaat uit eenachttal esseejisties getinte teksten. Zes ervan vungeren als inleidingen bij één spesiefieke com.post-avond. Zomwijlen is dat niet meer dan een introduksie van de die avond sentraal staande componist/muzikant/kunstenaar; in andere gevallen gaat het eerder om een tematiese doordenking en is het de auteur te doen om het algemene gedachtegoed van de kunstenaar of de filosofie achter de workshop van die avond nader uit te leggen. Dit resulteert in enerzijds van die tiepiese teksten die te vinden zijn in inlegboekjes van seedees met (modern)klassieke muziek en anderzijds vrij “hard” filosofiese of musicologiese teksten die niet altijd even gemakkelijk te volgen zijn, temeer daar de voertaal van het boek engels is.

Dan staat er, afgezien van het editorial, nòg een tekst in het boek: een esseej van Stefan Beyst. Het is de enige tekst die daadwerkelijk met het woord “essay” wordt aangeduid en dat zegt iets over de inhoud. Het is geen gemakkelijke kost. Op het net is een neerlandse versie van deze tekst te vinden en dan is het NOG STEEDS geen gemakkelijke kost. Het handelt over de korrelaasie tussen vizuele ruimte en auditieve ruimte. De ontwikkeling van het gehoor is evolutionair gezien later te dateren dan die van het zicht. Dat brengt met zich mede dat de gemiddelde mens zicht “gelaagder” waarneemt dan geluid. Zo kent geluid niet een duidelijk driedimensionale verschijning: we kunnen het ene geluid wel waarnemen als “verder weg” dan een ander geluid, maar het ene geluid kent nooit een welomschreven plaatsbepaling ten opzichte van het andere geluid. In de harmonieleer zullen twee tonen dan ook samen gaan klinken in één unisono. Daarenboven is geluid haast nooit louter geluid, maar vrijwel altijd drager van betekenissen.

Zo is de auditieve ruimte een heel andere ruimte dan de vizuele ruimte. Binst een projekt als com.post dat vooral ook multimediaal wil zijn, zijn dit interessante notities. Maar het is wel erg taai allemaal. Staties. Ik zei het al. Vooral ook vanwege de referensies van Beyst naar voornameijk “high brow culture”: hij laat niet af namen te noemen als Mahler, Monteverdi, Berg, Wagner, Chopin, Beethoven, Messiaen.

Het boek had meer kunnen leven. De voertaal had van mij best Nederlands mogen zijn. Dan bestrijkt men maar een kleiner gebied okee. Alsof je er van een projekt als dit uberhaupt miljoenen gaat verkopen (dur zijn trouwens geloof ik maar 750 exemplaren gemaakt; die raak je best wel kwijt binnen onze landsgrenzen). Ook hadden meer kunstvormen aan bod mogen komen. Waarom niet ook proza? Waarom niet wat meer poëzie, meer tekeningen, meer fotografie? En dan niet louter als illustraasie bij het tema van de com.post-avonden maar als autonome kunstvorm? Waarom zo braaf, zo tradisjoneel? Nu vraag ik me af hoeveel mensen de moeite gaan nemen alle 88 pagina’s te lezen.

Gelukkig zijn er de seedees nog. En de deeveedee. Met niet een, maar liefst TWEE kortfilms. De 1^ste heet This City is Built on Sand en is van Reinaart Vanhoe. Het bestaat uit tiepiese betonjunglebeelden, overheen muziek die op het snijvlak ligt van rap, electronica en drones. We zien de rivier, de vrachtboten, de industrie. Natuurlijk zien we dat. En we zien de wegen, de fietspaden, de huizen, de brievenbussen, de stoepen, de wandelaars, de kale bomen. En we zien die eikel met zun hond en dat maffe werpding om het tennisballetje mee weg te werpen. Natuurlijk zien we die stomme eikel met zijn stomme hond en zijn stomme werpding. Dit hier is uw normale biotoop. Dit hier is de beleving die u zoudt hebben als u met uw walkman ofnee tegenwoordig is dat natuurlijk een mp3-speler ofzoiets door uw eigen stad zoudt gaan lopen. Dit hier is zoon beetje hèt videokunstkliesjee want dit hier is het filmpje dat gij maken wildet toen ge student waart. Naja, ik weet wel dat ìk dit soort filmpjes wilde maken. Met veel vertikalen, horizontalen, vlakken, hoeken en diergelijke –net als hier- om –net als hier- de grauwheid van de grootstad te benadrukken. En –net als hier- wèrkt het gewoon en meer moet dat niet zijn toch?

De twede kortfilm komt van Mathijs van Zessen, heet Forms in dark and white, moving en is wat eksperimenteler. Het geeft wat de titel belooft: bewegende donkere en witte vormen. Dit keer is de muziek te zoeken in het “moderne muziek”-zjanrûh; componist van dienst is Joey Roukens. De uit vijf hoofdstukken opgebouwde film deden mij soms sterk denken aan The long overture, het door de portugese postrockers La La La Ressonance van muziek voorziene vehikel van sieneast Miguel Machado. Andere keren deed het mij daar minder sterk aan denken.

Interessant stukje sienema maar niets dat ik eindeloos opnieuw in de deeveedeespeler ga blijven steken.

Een weinig jammer is ook (en hierna hou ik ècht op met zeiken hoor want dit is al bij al een projekt waar elkendeen kennis van zou moeten nemen), dat de muziek van de deeveedee op twee van de seedees terug te vinden is. Dat is in geval van This city is built on sand (want de muziekstukken hebben dezelfde naam als de films) niet echt een onverdeeld genoegen. Het verging mij zoals het mij verging toen ik achttien waart en alle zondagen naar 120 minutes op MTV keek en dan vaak op maandag de deur uitging om een siedie te kopen van een band die ik gisteren gezien had, en dan tuuskwam en de siedie oplei en dacht O dus het was de vìdeo die ik zo mooi had gevonden…! Zonder de grauwe stadsbeelden is de muziek van Peter Szely en rapper UNORTHADOX ineens zo dreigend niet meer, wil ik maar zeggen. Naja, ik kan nog altijd voor het raam gaan staan en naar buiten turen als ik deze seedee draai…

Dan blijven er nog vier seedees over met muziek die je nog niet kende (dit heet, als je zoals ik begonnen bent met de deeveedee). Seedees die variëren in lengte van een minuut of twintig tot een minuut of tachtig. Seedees die soms heel mooi zijn (ik noem een Barbara Ellison bijvoorbeeld), en soms niet zo heel erg mooi zijn. Maar zo gaat dat met seedees, toch?

Dus ja: hoe een projekt als dit te resenseren? Wel, zie het zo: stel u houdt van esseejs met daarin filosofiese of musicologiese overpeinzingen. Dan koopt u het boek. Het heeft zijn zwakke momenten, maar ook zijn sterke. En als bonus krijgt u ook nog: 1 deeveedee en 6 seedees! Of: stel u houdt van eksperimentele kortfilms. U koopt de deeveedee. U krijgt nogal liefst twee kortfilms voor uw ogen. Die hebben zo hun zwakke momenten, maar ook hun sterke. En als bonus krijgt u ook nog: 1 boek en 6 seedees! Of u houdt van avantgarde muziek. U koopt de seedees. U krijgt er welgeteld zes. Zomz zijn die wat ondermaats, andere keren al even mooi als bloed. Voor u bestaat de bonus uit 1 boek en 1 deeveedee. U ziet: drie tevreden konsumentegroepen die alle drie een flinke bonus krijgen. Kom daar maar es om, midst een wereldwijde ekonomiese krisis. Oja. Mocht u per se geen “konsument” willen zijn, maar ziet u uzelf voornamelijk als “kunstliefhebber”, dan moet u com.post natuurlijk al helemaal in huis halen. U krijgt dan geen bonus maar dat vindt u natuurlijk helemaal niet erg, als zereneuze kunstliefhebber en anti-konsument.

tim donker