Auteur: Ramsey Nasr
Titel: onhandig bloesemend
Uitgeverij: De Bezige Bij
ISBN: 90 234 1429 2
 

De gedichten in de nieuwe, tweede bundel van Ramsey Nasr, onhandig bloesemend, lopen over van mythische en Bijbelse beelden, prachtige namen en … bloemsoorten. De soms gedragen, theatrale toon verraden zijn achtergrond als acteur en regisseur. En zijn liefde voor klassieke muziek. Twee dichtcycli in deze bundel zijn geïnspireerd op een muziekstuk: het eerste op Dichterliebe van Schumann, het tweede op de altvioolsonate van Sjostakovitsj.

Onhandig bloesemend, Nasr’s eigen compositie, bestaat uit drie delen: voor de linkerhand, dichter liefde en Wintersonate.
Het eerste deel, voor de linkerhand, bevat een aantal losse gedichten, waarin de dichter kort de verschillende thema’s aanstipt die hem bezig houden. Muziek, wetenschap, liefde, dood en ook de politiek, in de vorm van de Palestijnse kwestie, ontbreekt niet: de dag naar mijn vader is minder maar moet/ probeer een jochie met handkar te vinden/ neem ezels of klim te voet langs de rotsen/ volg anderen en spreek met jezelf af/ nu zijn we dieren dit mag
Ze vormen een opmaat voor de volgende twee delen, waarin hij vervolgens naar hartelust op deze thema’s kan variëren.

In dichter liefde volgt Nasr de exacte structuur van de liederencyclus Dichterliebe van Schumann, naar gedichten van Heinrich Heine. Maar het is geen letterlijke kopie. Nasr transponeert de romantische gedichten met zijn vrije vorm en stijl, humor en soms keiharde taal naar de eenentwintigste eeuw: de roos de lelie de duif de zon/ de aap saturnus de waterstofbom Of deze: een select groepje poept fagotten vol/ een ander gezelschap spuit voor straf de celesta tussen de bellen/ men stampt er de bas in zijn kloten/ kontneukt de piano het podium af
Nasr laat het verloop van de liefdesgeschiedenis tussen frederik wonderlik en zijn geliefde intact. De eerste verliefdheid, de verovering, de zielsduik. Het passeert allemaal de revue. Hoewel je er als lezer nooit helemaal in durft te geloven, en inderdaad: er werd weinig gezongen die laatste keer/ dat je me staalhard inbracht/ onze zielen zaten voor straf in hoekjes/ stukjes het einde af te wachten
De afloop is dan ook treurig; zijn geliefde sterft en hij leeft voort.

 

Sjostakovitsj schreef de sonate Op. 147 op zijn sterfbed. In het derde deel van de bundel, Wintersonate, kruipt Nasr als een acteur in de huid van de stervende oude man die herinneringen ophaalt aan vroeger tijden. De namen die hij zich angstvallig tracht te herinneren zijn nu echter al lang in de vergetelheid geraakt: psibysjevski directeur van het moskous conservatorium die is ook vergeten/ hij was de zoon van de bekende schrijver psibysjevski
De dichter Nasr heeft zichtbaar plezier in de opsommingen van exotische Russische namen en grappig- wrange, anekdotes. Tegelijkertijd doemt achter die spielerei de doodsangst van de oude componist op: nog een paar woorden/ ik ben bang voor pijn/ ik ben bang om over een plas te stappen/ ik denk dat het een afgrond is
Even lijkt Nasr Sjostakovitsj een uitweg te willen bieden wanneer hij hem in het adagio laat zeggen ik was ziek en ik ben ziek/ ik leer schrijven met de linkerhand
De componist krijgt een wormgat aangeboden; via het schrijven met zijn linkerhand kan hij terugkeren in het eerste deel van de bundel: voor de linkerkant.
Maar dat gebeurt alleen in sprookjes; Sjostakovitsj sterft. Er is alleen de hoop dat zijn muziek zal blijven worden herinnerd.

Uit het bovenstaande lijkt het misschien alsof kennis van klassieke muziek een voorwaarde is om deze bundel te kunnen lezen en begrijpen. Maar dat is niet het geval. onhandig bloesemend staat als kunstwerk geheel op eigen benen. Het is prima mogelijk om van de gedichten te genieten zonder de muziek erbij te beluisteren. Hoewel het loont om het wel te doen. Al is het maar om te zien hoe prachtig en gedurfd Nasr de gedichten van Heine heeft bewerkt en hoe intens hij moet hebben geluisterd naar het werk van Sjostakovitsj.
Zijn lyrische taal en zijn gevoel voor dramatiek getuigen van moed en intelligentie. Nasr houdt ervan te zwelgen, maar hij heeft evengoed een strenge pen. En daardoor stroomt het geheel tegelijkertijd over van melk en honing én is het perfect in balans.

Ik zou willen zeggen: niks onhandig bloesemend;
bloesemend!

Melissande Lips