de Recensent

26-11-'01


Acht geloven op één website...


Artikel 39f van de mediawet bepaalt dat kleine levensbeschouwelijke omroepen recht hebben op zendtijd zonder dat zij leden hoeven te hebben. De volgende omroepen vallen onder deze bepaling:
 
  • IKON (Interkerkelijke Omroep Nederland)
  • NMO (Nederlandse Moslim Omroep)
  • RKK (Rooms Katholieke Kerk)
  • ZvK (Zendtijd voor Kerken)
  • Humanistisch Verbond
  • BOS (Boeddistische Omroep Stichting)
  • NIK Media (Nederlands
  • Israëlitisch Kerkgenootschap)
  • OHM (Organisatie Hindoe Media)
  • logo Nederland 8
    Vier weken geleden ging de website 'Nederland 8' van start, een gezamelijk initiatief van de acht kleine levensbeschouwelijke omroepen die vallen onder artikel 39f van de mediawet (zie kader).
    'Nederland8' heeft zich tot doel gesteld om middels een elke maand wisselend thema de interreligieuze dialoog tussen de diverse omroepen en hun achterban te bevorderen. Een lovenswaardig uitgangspunt dat echter tot nu toe niet uit de verf komt door het te behoudende karakter van de site. Woorden als 'respect' en 'tolerantie' vliegen je om de oren, hetgeen zeer vredelievend is, maar geen aanleiding geeft tot een boeiend debat. Een pittige discussie verdient nu eenmaal een dito stelling en mensen die geen blad voor de mond nemen. Als je, zoals 'Nederland 8' heeft gedaan, de burgermeester van Amsterdam Job Cohen vraagt een column te schrijven over de zin en onzin van de interreligieuze dialoog - het eerste thema van de site - dan kun je op voorhand weten dat de man een standaard politiek correct verhaaltje zal afdraaien waarin de geest van de twee eerder genoemde woorden copieus vertegenwoordigd is - en aan die verwachting voldoet Cohen ruimschoots. Een ongetwijfeld goed bedoeld theoretisch sprookje dat niet (geheel) is in te passen in de pluralistische realiteit. En een dialoog zonder maatschappelijk raakvlak is een zinloze dialoog.
    Kun je een website afrekenen op de content van vier weken? Neen. Daarom trok de Recensent naar Hilversum en sprak met Ilona Hofstra, coördinatrice van de - overigens mooi vorm gegeven - site, over de toekomst en ambities van 'Nederland 8'.
    de Recensent: op dit moment staan er in de lezersrubiek 'Geef 8' twee stellingen met daarop in totaal 20, overwegend korte, reacties. Dat is niet echt veel...
    Hofstra: nee, we zullen veel meer aan publiciteit moeten doen. We hebben de site eigenlijk zonder veel tam-tam gepresenteerd, dus de meeste mensen zullen nog niet weten dat het bestaat. Het staat allemaal nog in de kinderschoenen. Op dit moment werk ik zelf drie dagen aan de site en is er van elke omroep één zogenaamd aanspreekpunt, die ieder voor zich vaak ook nog de website van hun eigen omroep moeten bijhouden. De site heeft nog geen hoge prioriteit bij de omroepen.
    de Recensent: het gevaar van een interreligieuze dialoog voeren is al vrij snel dat het een debat wordt tussen intellectuelen onderling. Op welke manier denkt u andere sociale klassen uit de maatschappij actief bij de site te betrekken?
    Hofstra: ik worstel erg met de vraag middels welke internetconcepten we daadwerkelijk mensen kunnen bereiken. Als coördinatrice van de site ben ik voortdurend bezig uit te vinden op welke manieren een dialoog tot stand kan komen. Het moet uiteindelijk een kruisbestuiving worden tussen de televisie- en radioprogramma's van de omroepen en de discussies, interviews en essays op de website. En ook de activiteiten in het land, zoals die staan aangekondigd in 'De 8e dag' zijn belangrijk om mensen naar ons toe te krijgen, ook de mensen van drie hoog achter in de Bijlmer. We zullen thema's moeten aandragen die aanspreken, waar mensen direct mee te maken hebben. Volgende maand zullen we het bijvoorbeeld hebben over vrede, een thema waar in de maand van kerstmis veel mensen zich bij betrokken voelen, denk ik.
    de Recensent: vrede is wel een erg algemeen uitgangspunt om een boeiende dialoog los te maken. Dat geldt eigenlijk ook voor het onderwerp van deze maand: de interreligieuze dialoog.
    Hofstra: het is heel ruim, ja, misschien moeten we een prikkelender stelling nemen. Aan de andere kant kun je natuurlijk ook zorgen voor een orginele invulling van het thema, zodat mensen anders tegen het onderwerp zullen aankijken. Nu is 'de interreligieuze dialoog' weliswaar de kopregel, maar de kern van de site dat zijn de acht visies van de verschillende omroepen.
    de Recensent: er staan deze maand echter maar zes visies op de site in plaats van acht. Bijdragen van de RKK en het Humanistisch Verbond ontbreken.
    Hofstra: voor beide omroepen geldt dat ze sympathiseren met het project maar simpelweg geen tijd en menskracht kunnen vrij maken om er actief in te participeren op dit moment. Het zijn natuurlijk kleine omroepen met een beperkt budget en een beperkt aantal medewerkers. Binnenkort zal er wel namens het Humanistisch Verbond een stagiaire van de Universiteit van Humanistiek voor drie dagen per week beschikbaar komen, maar kennelijk is het voor deze omroepen niet haalbaar om iemand te vinden die hun mening kan verwoorden. Dat heeft, denk ik, niet te maken met desinteresse, maar natuurlijk wel met het stellen van prioriteiten en die liggen kennelijk bij deze omroepen niet primair bij 'Nederland 8'.
    de Recensent: maar als de prioriteit bij een aantal omroepen al zo laag is dat ze niet actief deelnemen aan het debat, waarom zou het publiek er dan wel aan mee doen?
    Hofstra: ik hoop dat dat echt twee verschillende dingen zijn. De prioriteit is in elk geval bij zeven van de acht omroepen wel aanwezig, het Humanistisch Verbond heeft toegezegd ook binnenkort een bijdrage te leveren, dus het is eigenlijk alleen de RKK die momenteel geen echte partner is. Dat is voor ons geen reden geweest te wachten met de start van de site. Alle overige omroepen hebben gezamelijk besloten toch te beginnen, low-profile, als soort van experiment. Volgend jaar als iedereen wel voldoende menskracht ter beschikking kan stellen, naar ik hoop, zullen we de site wat breder neer zetten. We kunnen dan evalueren hoe we de site beter kunnen maken. Op dit moment is er bijvoorbeeld nog nauwelijks een link met radio en televisie, en dat is wel het vertrekpunt geweest van 'Nederland 8'.
    de Recensent: de zes omroepen die hun mening geven over 'de interreligieuze dialoog' zeggen eigenlijk allemaal hetzelfde: we moeten respect hebben voor elkaar, naar elkaar luisteren en van elkaar leren. Alleen het ZVK stelt zich wat voorzichtiger op. Dat is een nobel uitgangspunt maar wel erg saai.
    Hofstra: ondanks dat uitgangspunt wijst de praktijk uit dat de uitwerking nogal verschillend is. En dat betekent dat je er met elkaar gedifferentieerd en genuanceerd over kunt praten, denken en invulling aan kunt geven. Het kan wel een saai uitgangspunt zijn maar zo simpel is het dus blijkbaar niet. Onze hele samenleving wordt beïnvloed door de diverse religieuze stromingen en je zou je kunnen afvragen wat voor effect dat op mensen heeft. Iedereen heeft van die essentiële levensvragen, daar lopen we allemaal wel 's een keer tegen aan.
    de Recensent: op de site Maroc.nl, een virtuele ontmoetingsplaats voor moslimjongeren, gaat het er soms verbaal zeer heftig aan toe. Ik las onlangs een reactie van een jongen die elke niet-moslim naar de hel wenste. Kunnen dit soort reacties in de toekomst worden aangetroffen op 'Nederland 8'?
    Hofstra: nee. Als een bezoeker zoiets plaatst dan staat het er natuurlijk op, maar wij zullen het er zo snel mogelijk van af halen. De bedoeling van onze site is dat mensen met elkaar in gesprek gaan. Ongenuanceerde, bijna fundamentalistische uitingen van welke kant dan ook zullen we niet accepteren.
    de Recensent: zijn dat niet juist de mensen met wie je in gesprek moet gaan?
    Hofstra: ik ben met je eens dat je niet alle onderbuikgevoelens die bestaan moet wegstoppen, maar we hebben nu eenmaal geen redactie om dat soort discussies aan te gaan. Misschien dat we in de toekomst dat wel kunnen begeleiden, hoewel ik dan nog steeds moeite zou hebben om dit soort reacties te plaatsen. We hebben natuurlijk een bepaald idee over de site toen we eraan begonnen, we willen toch binnen een bepaald kader een soort boodschap uitstralen. Binnen die grenzen kan iedereen een bijdrage leveren, maar het is niet zo dat de site bedoeld is als een soort virtueel sinaasappelkistje waar iedereen op kan gaan staan om alles maar te roepen.
    de Recensent: er bestaan een bekend gezegde 'twee geloven op één kussen, daar slaapt de duivel tussen'. Hoe zou u de volgende zin aanvullen? Acht geloven op één website...
    Hofstra: ...is een soort ruimteschip waarin dialogen plaats vinden om de maatschappij te inspireren en te begeesteren. Een vliegwiel om het maatschappelijke debat aan te drijven.

    Olaf Risee


    >>
    klik hier om terug te keren naar de hoofdpagina
    <<
    Margreet Spoelstra
    Margreet Spoelstra (1952) studeerde maatschappelijk werk en theologie (zowel protestants als katholiek). Ze was werkzaam als maatschappelijk werkster, basispastor en ziekenhuispastor. Momenteel werkt ze als geestelijk verzorger. Spoelstra bracht in eigen beheer twee poëziebundels uit, waarvan een aantal gedichten is terug te vinden op haar homepage.
    Speciaal voor de Recensent schreef ze een column naar aanleiding van 'Nederland 8'.

    Dialoog

    "Het is allemaal angst."
    "Nee hoor, het is behoefte aan macht."
    "Dat is hetzelfde. Je wilt het niet begrijpen."
    "Toch vind ik het wel wat. Kun je tenminste eens wat lezen en discussiëren, zonder dat er meteen iemand met bommen begint te gooien."
    "Bommen? Jij overdrijft altijd zo. En daar begint het weer mee."
    "Wat begint daarmee?"
    "Herrie. Oorlog. Dat soort uitspraken van jou. Daar word ik nou letterlijk ziek van. Die website dat vind je wel wat en terwijl je het zegt schiet je alweer met scherp. Dat zal helpen ja. Weet je nog, die regel van Lucebert, 'Alles van waarde is weerloos'?"
    "Nou, ik vind dat je op die manier de dingen gewoon duidelijk maakt. Lucebert kan het mooi zeggen, maar dat betekent dan dus ook dat wie zich weert, waardeloos is. Gebroken geweertjes, die tijd hebben we toch wel gehad? Op die website kan ik op z'n minst iets lezen over wat me wel en niet bedreigt Ik zeg toch niet wíe er met bommen gaat gooien?"
    "Nee, dat moest er nog bijkomen. Maar nu hoor ik het je zelf zeggen. Het is angst."
    "Je luistert niet goed. Het is behoefte aan macht."
    "Dat is hetzelfde. Met macht maskeer je je angst. En de pest van veel van die religies is dat ze uit angst allemaal zeker willen blijven weten dat zij het bij het rechte eind hebben. Hoe noem je dat ook alweer? O ja, waarheidsaanspraak. Zo van: 'ik wil wel naar je luisteren hoor, als je maar van me aanneemt dat mijn god, mijn overtuiging, mijn waarheid, toch de beste is.' Ook atheïsten doen dat, al denken ze graag van niet. Ik zal het je sterker vertellen, zelfs politieke systemen werken zo. Amerika is niet boos. Amerika is bang. De religie van de groei-economie wordt bedreigd." "Draaf niet zo door, zo zijn ze niet allemaal."
    "Nee, weet ik ook wel, maar zolang er maar één is die zijn of haar waarheid de beste vindt, is er dreiging. Want die wil dat dan toch weer aan een ander opleggen. Om zelf niet onzeker te worden. En dat maakt een ander dan weer bang. Mij ook."
    "Nou, van jou word ik ook niet vrolijk vandaag. Hoe moet het dan?"
    "Weet ik ook niet. Ik weet één ding zeker. Die angst. Daar zit het. We moeten die angst kwijt. Denk je niet?"
    "Maar hoe dan?"
    "Als dat nou via zo'n website kon. Ik weet het niet, maar je zou zoveel mensen kunnen bereiken. Niet zoeken naar overeenkomsten en verschillen. Maar zoeken waar de angst zit. En als we die gevonden hebben en een naam gegeven… Jij een beetje minder bang. Ik een beetje minder bang. Iedereen. Zou dat kunnen?"
    "Idealist."
    "Zie je wel."

    Margreet Spoelstra